ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

Το πακέτο μέτρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την ενέργεια και την κλιματική αλλαγή:

κίνδυνοι και ευκαιρίες για την Ελλάδα

Σεβαστιανός Μοιρασγεντής

Κύριος Ερευνητής ΕΑΑ

seba@meteo.noa.gr

Η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕν) ανταποκρινόμενη στην πρόκληση της κλιματικής αλλαγής αποφάσισε στο Συμβούλιο Κορυφής του Μαρτίου 2007 να υιοθετήσει ιδιαίτερα φιλόδοξους και αλληλένδετους στόχους σχετικά με τη μείωση των εκπομπών αερίων φαινομένου θερμοκηπίου (ΑΦΘ) και την προώθηση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) και της εξοικονόμησης ενέργειας στον ορίζοντα του έτους 2020. Οι στόχοι αυτοί εξειδικεύθηκαν περαιτέρω με ένα ολοκληρωμένο πακέτο Οδηγιών που ανακοινώθηκε τον Ιανουάριο του 2008, τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση και αναμένεται να οριστικοποιηθεί μέσα στο 2009. Το ενιαίο αυτό πακέτο μέτρων που τιτλοφορείται «20-20-20 το 2020» προβλέπει:

q            Συνολική μείωση των εκπομπών ΑΦΘ σε επίπεδο ΕΕν κατά 20% σε σχέση με τα επίπεδα του 1990, ενώ το ποσοστό αυτό μπορεί να ανέλθει στο 30% σε περίπτωση επίτευξης διεθνούς συμφωνίας για την περίοδο μετά το 2012. Οι μειώσεις αυτές αναμένεται να επιτευχθούν μέσω δύο παράλληλων μηχανισμών:

(α)        της ενίσχυσης, επέκτασης και βελτίωσης της λειτουργίας του υφιστάμενου Ευρωπαϊκού Συστήματος εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών την 3η περίοδο εφαρμογής του (2013-2020), με σημαντικούς περιορισμούς στις ποσότητες δικαιωμάτων εκπομπών που θα διανέμονται δωρεάν προς τις εμπίπτουσες επιχειρήσεις. Σε Ευρωπαϊκό επίπεδο επιδιώκεται η μείωση των εκπομπών στους τομείς που συμμετέχουν στο σύστημα εμπορίας κατά 21% το 2020 σε σχέση με το 2005. 

(β)        της θέσπισης νέων δεσμευτικών ορίων περιορισμού των εκπομπών ΑΦΘ για κάθε Κράτος-Μέλος και για τους κλάδους που δεν εντάσσονται στο σύστημα εμπορίας, έτσι ώστε συνολικά στην Ευρωπαϊκή Ένωση οι εκπομπές ΑΦΘ από τους κλάδους αυτούς να μειωθούν το 2020 κατά 10% σε σχέση με το 2005. Στο πλαίσιο αυτό ο στόχος που τίθεται για την Ελλάδα είναι να μειώσει τις εκπομπές της κατά 4% το 2020 σε σχέση με τις εκπομπές του 2005.

q          20% συμμετοχή των ΑΠΕ στην τελική ενεργειακή κατανάλωση σε Ευρωπαϊκό επίπεδο. Στο πλαίσιο αυτό ο στόχος για την Ελλάδα προσδιορίζεται στο 18%.

q            Συμμετοχή των βιοκαυσίμων κατά 10% στην συνολική κατανάλωση βενζίνης και ντίζελ στις οδικές μεταφορές σε κάθε Κράτος-Μέλος.

q            Βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης κατά 20% το 2020 σε σχέση με ένα σενάριο αναφοράς.

Είναι φανερό ότι η τελική υιοθέτηση των συγκεκριμένων ενεργειακών και περιβαλλοντικών στόχων θα διαμορφώσουν ένα νέο πλαίσιο για την αγορά ενέργειας τόσο σε εθνικό όσο και σε Ευρωπαϊκό επίπεδο, δημιουργώντας ιδιαίτερα ευνοϊκές συνθήκες για τη διείσδυση των ΑΠΕ αλλά και την ενίσχυση των τεχνολογιών εξοικονόμησης ενέργειας. Οι σημαντικότερες αλλαγές που θα επέλθουν στην ενεργειακή αγορά αναλύονται εν συντομία στη συνέχεια.

Ο σημαντικός περιορισμός των δικαιωμάτων εκπομπών που διανέμονται δωρεάν προς τις επιχειρήσεις την περίοδο 2013-2020, και η παράλληλη προώθηση των δημοπρασιών αναμένεται να οδηγήσει σε σημαντικές αυξήσεις στις τιμές δικαιωμάτων σε σχέση με τα σημερινά επίπεδα. Έτσι μια σειρά από μελέτες προβλέπουν ότι οι τιμές αυτές θα διαμορφωθούν στα επίπεδα των 30-40 €/t CO2 από περίπου 20 €/t CO2 που είναι σήμερα.

Η τάση αυτή αναμένεται ότι θα επηρεάσει ιδιαίτερα τον τομέα της ηλεκτροπαραγωγής, όπου την περίοδο 2013-2020 δεν θα δίνεται κανένα δωρεάν δικαίωμα, συμβάλλοντας στην αύξηση του κόστους παραγωγής μονάδων που χρησιμοποιούν ορυκτά καύσιμα. Στο Σχήμα 1 φαίνεται καθαρά ότι το κόστος ηλεκτροπαραγωγής από μονάδες που χρησιμοποιούν λιγνίτη και λιθάνθρακα σχεδόν θα διπλασιαστεί σε σχέση με τα σημερινά επίπεδα. Από την άλλη, τα αιολικά πάρκα κυρίως, και οι μονάδες συνδυασμένου κύκλου με φυσικό αέριο φαίνεται ότι θα είναι οι πλέον οικονομικές τεχνολογίες στο νέο πλαίσιο που διαμορφώνεται, ενώ ακόμη βελτιώνεται και η ελκυστικότητα και άλλων τεχνολογιών ΑΠΕ. Η αναδιάρθρωση του τομέα της ηλεκτροπαραγωγής στην κατεύθυνση της αυξημένης χρήσης αιολικών συστημάτων, μονάδων φυσικού αερίου και λοιπών τεχνολογιών ΑΠΕ είναι ο μοναδικός δρόμος προσαρμογής στις νέες συνθήκες. Σε κάθε άλλη περίπτωση οι καταναλωτές θα αντιμετωπίσουν μεγάλες αυξήσεις στις τιμές ηλεκτρισμού.

Η εφαρμογή μέτρων εξοικονόμησης ενέργειας ιδιαίτερα στους τομείς των κτιρίων και των μεταφορών είναι πρωτεύουσας σημασίας και υπηρετούν ταυτόχρονα τους στόχους μείωσης των εκπομπών ΑΦΘ και διείσδυσης των ΑΠΕ. Σε κάθε περίπτωση πάντως σημαντικές επενδύσεις ΑΠΕ θα πρέπει να γίνουν την επόμενη δεκαετία προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι για τη χώρα μας. Μένοντας ενδεικτικά στα αιολικά συστήματα, όλες οι μελέτες που έχουν γίνει μέχρι σήμερα καταδεικνύουν ότι η εγκατεστημένη ισχύς τους θα πρέπει να φθάσει τα 7.000-10.000 MW μέχρι το 2020, δηλαδή 10 φορές πάνω της υφιστάμενης δυναμικότητας.

Εν κατακλείδι, οι προτάσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης διαμορφώνουν ένα αποτελεσματικό πλαίσιο για την επίτευξη σημαντικών μειώσεων των εκπομπών ΑΦΘ και προώθησης μέτρων εξοικονόμησης ενέργειας και τεχνολογιών ΑΠΕ την επόμενη δεκαετία. Έγκειται στην Ελληνική πολιτεία να υπερβεί αδράνειες και αγκυλώσεις χρόνων, να ενημερώσει σωστά τους πολίτες και να υλοποιήσει έγκαιρα τα απαραίτητα έργα υποδομής προκειμένου και πάλι να μην είμαστε ουραγοί στην προσπάθεια αυτή.  

Δαίμων της Οικολογίας,

τ. 88, 12/08