Μια αποκαλυπτική δίκη

Μια αποκαλυπτική δίκη, η οποία κράτησε 3 σχεδόν μήνες, ολοκληρώθηκε στο τριμελές πρωτοδικείο Αθηνών την Τετάρτη 17/12/2008. Τυπικά, το επίδικο θέμα της ήταν η κατηγορία της συκοφαντικής δυσφήμησης που αποδόθηκε στην Μαργαρίτα Καραβασίλη από σειρά δημοσιευμάτων πριν από ένα χρόνο, με αφορμή την ανίχνευση εξασθενούς χρωμίου στα νερά του Ασωπού ποταμού και της ευρύτερης βιομηχανικής περιοχής των Οινοφύτων.

Η τυπική, λοιπόν, απόφαση του δικαστηρίου ήταν η εξής:

* Φυλάκιση 5 μηνών με τριετή αναστολή (η μικρότερη εφέσιμη ποινή που προβλέπεται για το αδίκημα αυτό) για συκοφαντική δυσφήμηση του μηνυτή Ι. Δερμιτζάκη, για τρία σημεία στα οποία υπήρχε ονομαστική αναφορά στο πρόσωπό του (υπεβλήθη ήδη έφεση κατά της απόφασης)

* Αθώωση για 9 άλλα σημεία των δημοσιευμάτων για τα οποία ήταν κατηγορούμενη (αυτά στα οποία υπήρχε ευρύτερη αναφορά και κριτική των υπηρεσιών που εμπλέκονταν στο θέμα αυτό)

* Απόρριψη του αιτήματος της πολιτικής αγωγής για δημοσίευση της απόφασης του δικαστηρίου με έξοδα της κατηγορουμένης

* Αποδοχή του αιτήματος της υπεράσπισης (Νίκος και Ζωή Κωνσταντοπούλου) για διαβίβαση του φακέλου και των πρακτικών της δίκης στον εισαγγελέα Θηβών (στην ευθύνη του οποία υπάγεται η περιοχή των Οινοφύτων) για διερεύνηση των εγκλημάτων κατά του περιβάλλοντος στην περιοχή του Ασωπού, όπως αυτά προέκυψαν κατά την ακροαματική διαδικασία, καθώς και τη συμπεριφορά της Ειδικής Υπηρεσίας Επιθεωρητών Περιβάλλοντος (ΕΥΕΠ) στην εν λόγω υπόθεση.

Αυτά περίπου αποτυπώθηκαν στην απόφαση του δικαστηρίου.

Αυτά, όμως, που έγιναν μέσα στην αίθουσα του δικαστηρίου στις 7 (!!!), συνολικά, ημέρες που διήρκεσε η δίκη ήταν αποκαλυπτικά για το πως λειτουργεί αυτή η πολύπαθη ελληνική κοινωνία με τους ελεγκτικούς της μηχανισμούς.

·          Καταλάβαμε τι θα πει «επιλεκτικός έλεγχος». Πηγαίνει ένα επιθεωρητής περιβάλλοντος να ελέγξει μια μεγάλη βιομηχανία στην περιοχή των Οινοφύτων πχ., ύστερα από την αποκάλυψη ότι στα νερά της περιοχής βρέθηκε εξασθενές χρώμιο (βαρύ μέταλλο με καρκινογόνο δράση) και αντί να πάρει δείγμα από τα απόβλητα του εργοστασίου για να διαπιστώσει την ύπαρξη ή μη του εξασθενούς χρωμίου ή άλλων ρύπων, περιορίζεται σε έναν τυπικό έλεγχο στα «χαρτιά», βρίσκει κάποια δευτερεύουσα ή τριτεύουσα παράβαση, πχ. ένα αυθαίρετο κτίσμα, ένα ασυντήρητο μηχάνημα... εισηγείται κάποιο πρόστιμο και ανακοινώνει δημοσίως ότι, πράγματι ελέγχθηκε και τιμωρήθηκε η τάδε βιομηχανία. «Επιλεκτικός έλεγχος» σημαίνει ακόμη, να μεταβαίνει κλιμάκιο για έλεγχο στην περιοχή και αντί να ελέγξει τις μεγάλες ή τις κατ΄ εξοχήν ύποπτες (με βάση την παραγωγική τους δραστηριότητα) για συγκεκριμένους ρύπους βιομηχανίες, πηγαίνει και ελέγχει «κοτοπουλάδικα» ή μικρές και άσχετες μονάδες και ύστερα ανακοινώνει ότι στην περιοχή γίνονται «τόσοι» έλεγχοι, για να δημιουργηθεί η εντύπωση της έντονης παρουσίας στην  περιοχή. «Επιλεκτικός έλεγχος» σημαίνει επίσης να έχεις ελέγξει 1 (μία) μόνον φορά τις επιχειρήσεις του κ. Στασινόπουλου σε 4 χρόνια, επιχειρήσεις κατ΄ εξοχήν ύποπτες για απόρριψη βαρέων μετάλλων στο περιβάλλον, αλλά και για τις σχέσεις τους με την κεντρική εξουσία. Καταλάβαμε και μάθαμε τι θα πει «επιλεκτικός έλεγχος» και «απυρόβλητο», από αυτά που κατατέθηκαν στο δικαστήριο για την Ελληνική Αεροπορική Βιομηχανία (ΕΑΒ), η οποία ανέλαβε για λογαριασμό της Λόκχηντ να κάνει ό,τι η βιομηχανία αυτή δεν μπορεί να κάνει πλέον στις ΗΠΑ, όπου καταδικάστηκε για την απόρριψη εξασθενούς χρωμίου σε πρόστιμο 700 εκ. δολαρίων (υπόθεση Μπρόκοβιτς και σχετική κινηματογραφική ταινία).  

·          Καταλάβαμε τι θα πει «επανέλεγχος» σε μια επιχείρηση που στον πρώτο έλεγχο βρέθηκε με παραβάσεις (στην περιοχή των Οινοφύτων με τους συγκεκριμένους ρύπους και όχι θεωρητικά). Σε μια περιοχή, δηλαδή, με εκατοντάδες επιχειρήσεις και ύστερα από τη διαπίστωση που κατατάσσει την περιοχή αυτή σε μία από τις πλέον ρυπασμένες της Ευρώπης, επανέρχεσαι σε 19 από αυτές αλλά μόνον σε 2 επιχειρείς έλεγχο με δειγματοληψία (και μάλιστα ύστερα από 1 και 4 μήνες αντίστοιχα από την ημέρα που τον προγραμμάτισες)! Στις άλλες ο επανέλεγχος έγινε «στα χαρτιά» όπου και διαπιστώθηκε ότι «σημαντικό ποσοστό των εγκαταστάσεων έχουν λάβει μέτρα για την αντικατάσταση των χρωμικών ενώσεων στην παραγωγική διαδικασία με άλλες, περισσότερο φιλικές προς το περιβάλλον ενώσεις»!!! (σύμφωνα με έγγραφο της ΕΥΕΠ που κατατέθηκε στο δικαστήριο).  

·          Καταλάβαμε τι θα πει «αδιαφάνεια» στη λειτουργία μιας «ειδικής υπηρεσίας» που ασχολείται με το περιβάλλον. Κάνει κάποιος μια καταγγελία στην ΕΥΕΠ και όταν επανέρχεται για να μάθει για την τύχη της, αυτή τον παραπέμπει απευθείας στον ...υπουργό για να πληροφορηθεί. Κάνει ένας δημοσιογράφος αίτηση για να λάβει κάποια στοιχεία για τους ελέγχους που διενεργεί η ΕΥΕΠ και αυτή ύστερα από μερικούς μήνες παραπέμπει το θέμα σε κάποια υπηρεσία του ΥΠΕΧΩΔΕ για να αποφανθεί ...αν είναι υποχρεωμένη να δώσει τα στοιχεία αυτά. Η υπηρεσία που έχει ως βασική της αποστολή την τήρηση της περιβαλλοντικής νομοθεσίας αγνοεί τη νομοθεσία που αφορά την «περιβαλλοντική πληροφόρηση», με βάση την οδηγία «Άαρχους», η οποία έχει επικυρωθεί και από την ελληνική Βουλή.   

·          Καταλάβαμε τι θα πει «δίαυλος επικοινωνίας» υπηρεσιακού παράγοντα με την  πολιτική ηγεσία. Να θεωρείς ότι ένα δημοσίευμα σε θίγει προσωπικά και αντί για σένα, τον θιγόμενο, να απαντά σε αυτό το γραφείο τύπου του υπουργού για λογαριασμό σου. Σημαίνει ακόμη, να περιλαμβάνεις στη μήνυσή σου και αναφορές στα επίμαχα δημοσιεύματα που αφορούν όχι μόνον εσένα προσωπικά αλλά και τον ...υπουργό, θεωρώντας εαυτόν θιγόμενο επειδή η μηνυομένη άσκησε κριτική στον υπουργό ή στο γενικό γραμματέα!

·          Καταλάβαμε τι θα πει ακόμη «δίαυλος επικοινωνίας» υπηρεσιακού παράγοντα με επιχειρηματίες. Υποβάλεις μήνυση για συκοφαντική δυσφήμηση επικαλούμενος αναφορές δημοσιεύματος στο πρόσωπό σου, αλλά προσθέτεις στη μήνυσή σου και άλλα σημεία του δημοσιεύματος που κάνουν λόγο για πιέσεις και απόπειρες χρηματισμού της ...μηνυομένης από επιχειρηματίες, θεωρώντας ή υπονοώντας ότι αυτές θίγουν και εσένα. Επιχειρείς, δηλαδή, όπως πολύ εύστοχα παρατήρησε ο συνήγορος Νίκος Κωνσταντόπουλος στην αγόρευσή του, μέσα από μια καταδίκη για το σύνολο των σημείων της μήνυσής σου, να «ξεπλύνεις» και όλους αυτούς (Βωβό, Μαντωνανάκη – Grand Resort κλπ.).

·          Καταλάβαμε τι θα πει «δημόσια υπηρεσία» και «δημόσιος υπάλληλος», σύμφωνα με μία φοβική, γραφειοκρατική, παλαιοκομματική και κακομοίρικη αντίληψη. Να επικαλείσαι το γράμμα του νόμου για να ΜΗΝ κάνεις το ουσιαστικό σου καθήκον απέναντι σε εγκλήματα κατά του περιβάλλοντος και της δημόσιας υγείας. Να περιορίζεσαι στα κατώτατα όρια των υπηρεσιακών σου υποχρεώσεων για να μην βρεθείς σε δίλλημα ως πραγματικά ανεξάρτητος λειτουργός ο οποίος διαχειρίζεται ένα από τα σημαντικότερα θεσμικά εργαλεία που –θα έπρεπε να- προστατεύουν μείζονα δημόσια αγαθά.

·          Καταλάβαμε τι θα πει «Ειδική Υπηρεσία Επιθεωρητών Περιβάλλοντος», η οποία υπάγεται απευθείας στον υπουργό ΠΕΧΩΔΕ και η οποία είναι «ειδική» και δεν αποτελεί μία υπηρεσιακή μονάδα του υπουργείου και είναι έξω από αυτήν τη δομή, ακριβώς γιατί θα έπρεπε να έχει όλα εκείνα τα στοιχεία της ανεξαρτησίας αφού, εκτός από τον ιδιωτικό τομέα, έχει αρμοδιότητες να ελέγχει και τον δημόσιο τομέα, την τοπική αυτοδιοίκηση, ακόμα και τις υπηρεσίες του ΥΠΕΧΩΔΕ. Αν βρίσκει παραβάσεις περιβαλλοντικού χαρακτήρα οι οποίες θα μπορούσαν να ελεγχθούν και ποινικά, να τις κοινοποιεί και στον εισαγγελέα περιβάλλοντος, πέραν των όποιων προστίμων επιβάλλει η ίδια η ΕΥΕΠ, ενώ αν διαπιστώσει παραλείψεις από υπηρεσιακούς παράγοντες να τις στέλνει στον Επιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης (και όχι στο πειθαρχικό του ΥΠΕΧΩΔΕ). Αυτήν την αναγκαία ανεξαρτησία ο ίδιος ο επικεφαλής σήμερα της υπηρεσίας την αποποιήθηκε στο δικαστήριο για να αποποιηθεί δικές του ευθύνες και παραλείψεις.

·          Καταλάβαμε ότι για όλα αυτά υπάρχει νομική οδός η οποία καταλήγει στην καταδίκη κάποιου/ας που τα καταγγέλλει και στην «απαλλαγή» αυτού που τα υιοθετεί και τα πράττει.   

Όμως, καμία «απαλλαγή» από το δικαστήριο δεν μπορεί να νομιμοποιήσει την απαλλαγή από τις συνειδήσεις όσων υφίστανται το πρόβλημα και όσων έχουν κατανοήσει το μέγεθος της απειλής που διαχέεται στην περιοχή επιφανειακά ή υπόγεια.

Η υπόθεση Ασωπός τώρα ανοίγει για τα καλά. Ή καλύτερα, τώρα μπαίνει σε μια νέα φάση. Όχι στις αίθουσες των δικαστηρίων αλλά ακόμη κι αν προκύψουν κι άλλες.

Σ.Κ.