Η ύφεση πλήττει βαριά την ανακύκλωση στην Ευρώπη

Γιώργος Κανέλλης

Στέλεχος της Οικολογικής Κίνησης Πάτρας

Η ανακύκλωση χαρτιού –και όχι μόνο- περνάει δύσκολες μέρες στην Ευρώπη.

  Περίσκεψη και αγωνία επικρατούν στην ευρωπαϊκή αγορά ανακυκλώσιμων υλικών, μετά τον Οκτώβριο, οπότε παρατηρήθηκε  κατάρρευση της ζήτησης ως αποτέλεσμα των χαμηλών προσδοκιών για πωλήσεις και της βεβαιότητας ότι επέρχεται ύφεση.

  Όπως αναφέρεται σε ανάλυση του έγκυρου διαδικτυακού πρακτορείου περιβαλλοντικών ειδήσεων ENDS Europe, το χαρτί και το πλαστικό είναι τα ανακυκλώσιμα που έχουν πιο δραματικά επηρεαστεί από την απότομη πτώση ζήτησης των κινέζων, που τα χρησιμοποιούν στην συσκευασία των προϊόντων τους. Στη Βρετανία οι τιμές ανάμικτου χαρτιού έχουν πέσει από τις 65-68 λίρες το Σεπτέμβριο σε κάτω από 10 στα μέσα Νοεμβρίου, τιμές που δεν καλύπτουν ούτε το κόστος συλλογής. Αναφέρονται περιπτώσεις απόρριψης φορτίων ή ακόμη και πληρωμής (!) των κινέζων βιομηχάνων χαρτοπολτού από τις εταιρείες μεταφοράς, για να μην αναγκαστούν να επιστρέψουν τα φορτία πίσω. Η χώρα αυτή –κάτι που ισχύει και για τις περισσότερες ευρωπαϊκές- εξάγει το 54% του προς ανακύκλωση χαρτιού της (ήτοι 4,6 εκατ. τόνους), κι απ’ αυτό τα τρία τέταρτα πάνε στην Κίνα. Αναδεικνύεται ανάγλυφα το πρόβλημα της σταθερής μείωσης της ζήτησης ανακυκλωμένων υλικών στην Βρετανία –και γενικότερα στην Ευρώπη- που οδηγεί σε αύξηση της εξάρτησης από τους εισαγωγείς.  Η καταβύθιση  των τιμών, από την άλλη, αναμένεται να κρατήσει τουλάχιστον μέχρι την Άνοιξη.

            Και εμείς έχουμε πρόβλημα

 Ανάλογο πρόβλημα παρατηρείται και στη χώρα μας με τις τιμές του ανακυκλώσιμου χαρτιού σε ελεύθερη πτώση – κάτω από το μισό του προ του Φθινοπώρου επιπέδου- κάτι που επιτείνεται και από την ολιγοπωλιακή δομή της αγοράς.

   Τα μέταλλα που προέρχονται από ανακύκλωση έχουν επίσης διεθνώς πρόβλημα απορρόφησης, καθώς η σημαντική πτώση στην τιμή του ατσαλιού οδηγεί σε αναγκαστική αποθεματοποίηση, που ήδη προκαλεί σοβαρές ανησυχίες όσον αφορά την,  ανερχόμενη ως τώρα, βιομηχανία ανακύκλωσης οχημάτων τέλους κύκλου ζωής.

  Για να επιστρέψουμε στο χαρτί, η αναγκαστική αποθεματοποίηση οδηγεί σε πτώση της ποιότητάς του, καθώς χρησιμοποιούνται μη κατάλληλοι αποθηκευτικοί χώροι. Αυτό μπορεί να οδηγήσει μεγάλες ποσότητες στην ταφή ή την καύση, τορπιλίζοντας έτσι την επίτευξη των στόχων της ντιρεκτίβας του 1999 για την  ταφή απορριμμάτων, σύμφωνα με την οποία θα έπρεπε τα κράτη-μέλη να έχουν μέχρι το 2006 –ή το 2010 για όσους πήραν παράταση- τα βιοαποικοδομήσιμα απορρίμματά τους κατά 75% σε σχέση με το 1995.

            Διλλήματα και προκλήσεις

Η υπερεξάρτηση από την κινεζική αγορά ανακυκλώσιμων, ιδίως χαρτιού, σε συνδυασμό με την οικονομική ύφεση που προέκυψε τους τελευταίους μήνες, με έναν ιδιαίτερα απότομο τρόπο, με το σπάσιμο της χρηματιστηριακής φούσκας, θέτουν τόσο την ως πρόσφατα ανθούσα αγορά  ανακυκλώσιμων υλικών, όσο και την αυτοδιοίκηση, τα κράτη και την Ευρωπαϊκή Ένωση μπροστά σε δύσκολα διλήμματα και προκλήσεις.

  Προκλήσεις που επιβάλλεται να λάβουν ενεργητικές και τολμηρές απαντήσεις μέσα από την εμβάθυνση της ολοκληρωμένης  ευρωπαϊκής πολιτικής για τα προϊόντα. Γίνεται σαφές ότι και η καλύτερη πολιτική ανακύκλωσης έχει όρια στην αποδοτικότητά της, όρια των οποίων τη συνειδητοποίηση επέβαλε απότομα η οικονομική κρίση. Η ολοκληρωμένη και ριζική αντιμετώπιση της παραγωγικής διαδικασίας, του προϊόντος, της συσκευασίας έτσι ώστε να ελαχιστοποιούνται τα απορρίμματα, σε συνδυασμό με την στροφή της ανακύκλωσης από τα συστήματα μικτής συλλογής (που ρίχνουν την ποιότητα) σε συστήματα στηριγμένα στον διαχωρισμό ανά υλικό, ακόμα και ανά είδος του ίδιου υλικού,  είναι η μόνη προοπτική που μπορεί να δώσει ανεξαρτησία και βιωσιμότητα στην ευρωπαϊκή βιομηχανία.

 Ακόμα πιο μακροχρόνια, η «αποϋλοποίηση» της οικονομίας, η διατήρηση, δηλαδή, ενός ικανοποιητικού επιπέδου ζωής με στροφή στην παροχή υπηρεσιών κυρίως και δευτερευόντως  υλικών προϊόντων, είναι η μόνη  προοπτική που μπορεί να οδηγήσει στην βιωσιμότητα. Και επιπλέον, αναδεικνύεται ακόμη περισσότερο η ανάγκη προώθησης των συλλογικών αγαθών και της συλλογικής κατανάλωσης. Αυτή πέραν της διάστασης της διάχυσης της ευημερίας και της προώθησης της κοινωνικής δικαιοσύνης, διαθέτει προφανή  πλεονεκτήματα και στο περιβαλλοντικά καίριο μέτωπο της βιώσιμης διαχείρισης των απορριμμάτων.

Δαίμων της Οικολογίας,

τ. 90, 2/09