Συσκοτίσεις και προβλέψεις

Δήμος Τσαντίλης

Οι προβλέψεις κακών έχουν αξία όταν είναι δυνατόν να διαψευσθούν. Η πρόβλεψη λ.χ. ότι «μακροπρόθεσμα θα είμαστε όλοι, όσοι ζούμε σήμερα, νεκροί», είναι σωστή. Η πρακτική της αξία είναι όμως μηδενική. Ο λόγος είναι ότι δεν υπάρχει τρόπος να την αποτρέψουμε.

Ας πάρουμε τώρα μια άλλη πρόβλεψη. Την διαβάζουμε στον επίλογο του συναρπαστικού βιβλίου του Stephen Hawking, «Το Σύμπαν σε ένα Καρυδότσουφλο». Λέει, λοιπόν, ο Hawking, ότι αν παρεκτείνουμε τις σημερινές τάσεις στην κατανάλωση ενέργειας, το έτος 2600, η Γη θα έχει μεταβληθεί σε μια πύρινη σφαίρα. Αυτό προφανώς δεν θα συμβεί και  η πρόβλεψη του Hawking, δεν θα επαληθευτεί. Λειτουργεί όμως σαν καμπανάκι που προειδοποιεί ότι βρισκόμαστε σε λάθος δρόμο. Η αξία της έγκειται στο ότι μας βοηθά να καταλάβουμε το αυτονόητο, δηλαδή ότι ζούμε σε έναν πεπερασμένο πλανήτη, όπου η συνεχής ανάπτυξη δεν είναι παρά είναι μια επικίνδυνη χίμαιρα.

Τέτοιου είδους αυτο-διαψευδόμενες προβλέψεις λειτουργούν όπως η άτοπος απαγωγή στα μαθηματικά. Οδηγούν μετά από μια σειρά λογικών βημάτων σε λογικό αδιέξοδο. Το δόγμα λ. χ, σύμφωνα με το οποίο, η άφθονη και φθηνή ενέργεια είναι προϋπόθεση για την ανταγωνιστικότητα και την συνεχή ανάπτυξη  μιας οικονομίας δεν είναι δυνατόν να είναι μακροπρόθεσμα αληθής. Το πραγματικό ερώτημα είναι: συνεχής αύξηση της ανταγωνιστικότητας και ανάπτυξη, έστω. Αλλά ως πότε; Προφανώς, η ανάπτυξη θα σταματήσει πολύ πριν η Γη γίνει μια ξανά η πύρινη σφαίρα που ήταν πριν από 4,5 δισεκατομμύρια χρόνια.

Το ενδιαφέρον ερώτημα δεν είναι ποια θα είναι η θερμοκρασία της Γης το 2600, αν δεν κάνουμε τίποτε, αλλά τι πρέπει να κάνουμε για να αλλάξουμε ρότα και να ακολουθήσουμε ένα άλλο μονοπάτι που, του οποίου η μακροπρόθεσμη λογική του συνέπεια δεν θα είναι τόσο καταστροφική.

Να κλείσουμε, δηλαδή, και πάλι τα φώτα; Ναι, έστω και για μία ώρα. Δεν είναι οι 300 Μεγαβατώρες που, τόσο εύκολα εξοικονομήσαμε. Είναι η ανέλπιστη διαπίστωση ότι οι πολίτες αυτής της χώρας είναι ακόμη δυνατόν να κινητοποιηθούν όταν ο στόχος είναι συμβολικός.

Ας κάνουμε τότε ένα ακόμη εύκολο βήμα, στο μεταίχμιο ανάμεσα στο συμβολικό και το πραγματικό. Ας αντικαταστήσουμε τους ενεργοβόρους λαμπτήρες πυρακτώσεως με τους νέους οικονομικούς λαμπτήρες. Θα ξοδεύουμε λιγότερη ενέργεια και λιγότερο χρήμα. Και θα βλέπουμε το ίδιο καλά, αν όχι λίγο μακρύτερα.

Δαίμων της Οικολογίας,

τ. 93, 5/09