Για αυτά τα σκουπίδια, κανείς δεν μιλά

Βάσω Κανελλοπούλου

Επαρχιακή Γαλλία: Βουκολικά τοπία, ορεινές λίμνες και ποτάμια , πυκνή βλάστηση, ευφροσύνη ψυχής. Όμως  η ειδυλλιακή εικόνα της αμόλυντης φύσης δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Υπάρχει μια αόρατη μόλυνση που την ανακαλύπτεις μόνο με μετρητή, μας ενημερώνει το γαλλικό κρατικό κανάλι FR3, καθώς τις τελευταίες δεκαετίες σε περισσότερες από 200 περιοχές της γαλλικής ενδοχώρας, κάτω από τα χώματα της άγριας φύσης έχουν θαφτεί ή διασκορπιστεί  τεράστιες ποσότητες από ραδιενεργά υπολείμματα της εξόρυξης ή της επεξεργασίας του ουρανίου, το οποίο χρησιμοποιήθηκε μεταπολεμικά και για τις ατομικές βόμβες αλλά κυρίως, για την πυρηνική ηλεκτροπαραγωγή.

Η «διάθεση» των ραδιενεργών υπολειμμάτων έχει προχωρήσει και πέρα από την άγρια φύση καθώς τα ραδιενεργά «χαλίκια» και η λάσπη έχουν κατά καιρούς χρησιμοποιηθεί για τη διαμόρφωση του εδάφους και έτσι σήμερα τα βρίσκουμε είτε κάτω από   την άσφαλτο επαρχιακών δρόμων, ή κάτω από χώρους στάθμευσης και γήπεδα, ή τέλος, κάτω από τα σπίτια και τους  επαγγελματικούς χώρους των χωριών.  Στο ντοκυμαντέρ με τίτλο «Ουράνιο, το σκάνδαλο της μολυσμένης Γαλλίας»  αποκαλύπτονται στο ευρύ κοινό τα αποτελέσματα των ερευνών του ανεξάρτητου εργαστηρίου CRIRAD  (που έχει ιδρυθεί από το κράτος). Σύμφωνα με τις μετρήσεις, περισσότερα από 300 εκατομμύρια τόνοι  ραδιενεργών απορριμμάτων είναι διασκορπισμένα στις γαλλικές εξοχές.

Μερικά παραδείγματα

Στην περιοχή της πόλης Γκενιόν, η CRIRAD μέτρησε 225.000 τόνους υπολειμμάτων ουρανίου που έχουν θαφτεί ή διασκορπιστεί από το γήπεδο έως το ποτάμι. Για 25 χρόνια υπήρχε εκεί μονάδα που παρήγαγε συμπυκνωμένο ουράνιο για χρήση από την πυρηνική βιομηχανία. Το ουράνιο κατέφθανε ως πέτρωμα, και μετά το φιλτράρισμα, έριχναν τις πέτρες την άμμο ή τη λάσπη, στη γύρω περιοχή- δηλαδή από το γήπεδο έως το ποτάμι. Έτσι σήμερα, μετά το κλείσιμο της μονάδας, σε  σημεία που πάνε ψαράδες, ποδηλάτες, οικογένειες, παιδιά κλπ, καταμετρώνται ραδιενεργές ακτινοβολίες έως 60 φορές μεγαλύτερες από την φυσιολογική ραδιενέργεια της περιοχής. Σύμφωνα με τους επιστήμονες του ανεξάρτητου εργαστηρίου, υπάρχει το ενδεχόμενο, τα παιδιά που παίζουν συνήθως με το χώμα, να κουβαλήσουν ραδιενεργά χαλικάκια μαζί τους (στα νύχια, τα παπούτσια τις τσέπες ), με αποτέλεσμα να υφίστανται μια ακτινοβολία μονιμότερης μορφής, καθώς το σώμα τους θα φέρει το ραδιενεργό αντικείμενο ακόμα και μετά την απομάκρυνση από τη αρχική πηγή.

Στο χωριό Laprugne που βρίσκεται κοντά σε παλιά ορυχεία ουρανίου, ο μετρητής ραδιενέργειας σφυρίζει ακόμα και στο κέντρο του οικισμού. Τα υπολείμματα της εξόρυξης βρίσκονται κάτω από την άσφαλτο. Είχαν «προσφερθεί» ως φθηνό υλικό για τη διαμόρφωση του εδάφους, η δε «προσφορά» ουδόλως είχε συνοδευθεί από την ενημέρωση ότι τα υλικά αυτά είναι ραδιενεργά. Έτσι τις τελευταίες δεκαετίες, κρατικές και ιδιωτικές εταιρίες έστρωναν δρόμους με ραδιενεργά χαλίκια και από επάνω, έριχναν την άσφαλτο.

Μια διαφορετική περίπτωση αποτελεί η πόλη Λιμόζ, στην περιοχή Λιμουζέν. Το πόσιμο νερό της πόλης αυτής των 240.000 κατοίκων προέρχεται από τρεις λίμνες γύρω από τις οποίες είχε διασκορπιστεί ραδιενεργό υλικό προερχόμενο από τα ορυχεία ουρανίου. Μετά την αποκάλυψη της «ραδιενεργής» ποιότητας του νερού από το εργαστήριο CRIRAD, η εταιρία πυρηνικής ηλεκτροπαραγωγής δέχθηκε να  αποκαταστήσει τη ζημιά. Ξόδεψε ένα εκατομμύριο ευρώ και τελικά η «επιτυχία του «καθαρισμού» ανακοινώθηκε στον τύπο. Τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα, για το πόσιμο νερό της πόλης υπάρχει βελτίωση σε σχέση με τη ραδιενέργεια. Πάντως  ο υπεύθυνος του εργαστηρίου CRIRAD εντοπίζει τώρα υψηλή ραδιενέργεια στην ευρύτερη περιοχή πιο ψηλά από τις λίμνες, ακριβώς γύρω από τα ποτάμια που τις τροφοδοτούν και δηλώνει ότι, αν δεν την αφαιρέσει κανείς, η ραδιενεργή μόλυνση θα παραμείνει ενεργή στην περιοχή για 4,5 δις χρόνια. Εν τω μεταξύ στη Γαλλία έχει δημιουργηθεί ειδική νομοθεσία εξαίρεσης για την πυρηνική βιομηχανία. Σε δικαστική διαμάχη, τα ραδιενεργά σκουπίδια θεωρήθηκαν ισότιμης ακτινοβολίας με τα κανονικά πετρώματα.

Οι υπουργοί

Ο σημερινός υπουργός Οικολογίας και Ενέργειας, υπόσχεται ότι θα διορθώσει τις αμέλειες των προκατόχων του ως προς τη διάθεση των ήδη 300 τόνων ραδιενεργών απορριμμάτων, ενώ δύο πρώην υπουργοί περιβάλλοντος δήλωσαν στην δημοσιογράφο Elise Lucet, ότι το ντοσιέ «πυρηνικά» δεν τους άφησαν να το χειρισθούν κατά τη διάρκεια της θητείας τους. Ήταν ένα θέμα που το χειριζόταν άμεσα ο πρόεδρος της Γαλλίας. Η μία πρώην υπουργός, επισημαίνει ότι «ο ελεγκτής και ο ελεγχόμενος είναι ο ίδιος» και ότι δεν της επέτρεψαν να τους διαχωρίσει. Τις μετρήσεις γύρω από τα παλιά, οπτικώς αποκατασταθέντα ορυχεία, τις χειρίζεται η εταιρία πυρηνικής ηλεκτροπαραγωγής (ο ελεγχόμενος) και είναι εκείνη που στέλνει τα στοιχεία στις αρμόδιες κρατικές υπηρεσίες για να την ελέγξουν. Οι τεχνικές μέτρησης δεν είναι οι ίδιες με του ανεξάρτητου εργαστηρίου, ούτε η επιλογή των σημείων μέτρησης είναι αντιπροσωπευτική, με αποτέλεσμα οι αρμόδιοι να λαμβάνουν χαμηλότερες μετρήσεις από τις πραγματικές. Παρόλο δε που ακόμα κι αυτές είναι άνω των διεθνώς αποδεκτών ορίων, δεν φαίνεται να ανησυχούν. Η άλλη πρώην υπουργός το μόνο που κατάφερε, ήταν να δημιουργήσει έναν ανεξάρτητο πόλο ελέγχου, δηλαδή το εργαστήριο CRIRAD, οι μετρήσεις του οποίου αποτελούν την βασική πηγή για όλες τις πληροφορίες που έδωσε πλέον στους μέχρι πρόσφατα ανυποψίαστους  Γάλλους πολίτες, το ντοκυμαντέρ της γαλλικής κρατικής τηλεόρασης.

Δαίμων της Οικολογίας,

τ. 94, 6/09