Κλιματική αλλαγή

Πράσινα κλιματιστικά και ... πράσινα άλογα

Σεβαστιανός Μοιρασγεντής

Κύριος Ερευνητής ΕΑΑ

seba@meteo.noa.gr

Ενώ η εφαρμογή της Κοινοτικής Οδηγίας 2002/91 για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων καρκινοβατεί για χρόνια στη χώρα μας, την ώρα που στις άλλες Ευρωπαϊκές χώρες προετοιμάζονται ήδη για την  επί το αυστηρότερο αναθεώρησή της, το Ελληνικό Υπουργείο Ανάπτυξης ανακοίνωσε τον προηγούμενο Μάιο ένα επιδοτούμενο πρόγραμμα αντικατάστασης των ενεργειοβόρων κλιματιστικών με στόχο την εξοικονόμηση ενέργειας και τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Έτσι, εν μέσω θέρους χιλιάδες Έλληνες καταναλωτές προσέτρεξαν στα καταστήματα ηλεκτρικών ειδών για να αποσύρουν τα παλιά κλιματιστικά τους, έχοντας την πεποίθηση ότι γλιτώνουν χρήματα και συμβάλλουν στην προστασία του περιβάλλοντος. Είναι όμως έτσι τα πράγματα;

Κατ’ αρχήν είναι χρήσιμο να δούμε τα ποσοτικά στοιχεία του προγράμματος. Σύμφωνα με την ανακοίνωση του Υπουργείου Ανάπτυξης θα διατεθούν σε πρώτη φάση 15 εκατ. € ως δημόσια δαπάνη για να επιδοτηθεί κατά 35% η αντικατάσταση 50.000-60.000 κλιματιστικών. Συνολική δαπάνη επομένως περίπου 43 εκατ. €, προκειμένου να επιτευχθεί σε ετήσια βάση εξοικονόμηση ενέργειας 20 γιγαβατωρών και μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα κατά 20.000 τόνους.

Αν υποθέσουμε ότι η μέση διάρκεια ζωής ενός κλιματιστικού είναι περίπου 10 χρόνια, προκύπτει ότι το κόστος μείωσης ενός τόνου διοξειδίου του άνθρακα από την υλοποίηση του προγράμματος είναι για το κράτος 75 € (λαμβάνοντας υπόψη μόνο τη δημόσια δαπάνη) και για το σύνολο της οικονομίας περίπου 115  € (λαμβάνοντας υπόψη τη συνολική δαπάνη αλλά και τα οικονομικά οφέλη από την εξοικονόμηση ενέργειας). Σημειώνεται, ότι στο σύστημα εμπορίας ρύπων 1 τόνος διοξειδίου του άνθρακα διαπραγματεύεται σήμερα περίπου στα 15 € (τιμή που περιλαμβάνει τόσο το κόστος μείωσης των εκπομπών από διάφορα έργα όσο και το κέρδος των επενδυτών και των μεσαζόντων). Αν λοιπόν το πρόγραμμα αντικατάστασης των κλιματιστικών σχεδιάσθηκε για τη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, τότε είναι σκανδαλωδώς δαπανηρό δεδομένου ότι με τα ίδια χρήματα το κράτος θα μπορούσε να είχε μειώσει τουλάχιστον 5 φορές περισσότερο τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα επενδύοντας σε άλλες αποδοτικότερες παρεμβάσεις, ενώ με ανάλογη ενεργοποίηση των ιδιωτών η επιτυγχανόμενη μείωση θα ήταν μεγαλύτερη κατά τουλάχιστον 7 φορές. Ιδιαίτερα, που όπως κατ’ επανάληψη έχει γραφτεί σ’ αυτή εδώ τη στήλη, ο τομέας των κτιρίων διαθέτει ένα πλούσιο δυναμικό μείωσης των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, 30% εκ των οποίων μπορεί να επιτευχθεί με οικονομικό όφελος! Είναι δε χαρακτηριστικό ότι η ίδια μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα που επιδιώκεται μέσω του προγράμματος μπορεί να επιτευχθεί με την εγκατάσταση μόλις 4 (αριθμός τέσσερα) ανεμογεννητριών...         

Ούτε όμως και από ενεργειακής άποψης το πρόγραμμα είναι αποδοτικό σε σχέση με τις δαπάνες που απαιτούνται. Για τον ιδιώτη καταναλωτή τελικά το κόστος εξοικονόμησης του ηλεκτρισμού (λαμβάνοντας υπόψη και την επιδότηση που θα λάβει) θα είναι της τάξης των 140 € ανά μεγαβατώρα, την ώρα που η τιμή αγοράς της ηλεκτρικής ενέργειας διαμορφώνεται  στα επίπεδα των 100 € ανά μεγαβατώρα. Ταυτόχρονα, δεν μπορεί κανείς να προσδοκά δευτερογενή οφέλη στην οικονομία, δεδομένου ότι η χώρα δεν διαθέτει σημαντική βιομηχανία παραγωγής κλιματιστικών, άρα μεγάλο μέρος των δαπανών θα κατευθυνθεί τελικά στο εξωτερικό.

Επειδή, δημοσιεύματα του τύπου αναφέρουν ότι μετά το πρόγραμμα των πράσινων κλιματιστικών θα ακολουθήσουν αντίστοιχα επιδοτούμενα προγράμματα πράσινων ψυγείων, πράσινων κουζινών, πράσινων στεγνοκαθαριστηρίων και λοιπής οικοσυσκευής, είναι χρήσιμο να περιγράψουμε έστω και επιγραμματικά ορισμένες βασικές κατευθύνσεις ενός αποτελεσματικού προγράμματος εξοικονόμησης ενέργειας και μείωσης των εκπομπών στον τομέα των κτιρίων:

1.         Βασική επιδίωξη θα πρέπει να αποτελεί η μείωση των ενεργειακών φορτίων θέρμανσης / ψύξης σε όλα τα κτίρια (νέα και παλιά) προάγοντας τη βιοκλιματική αρχιτεκτονική, τη μόνωση του κελύφους, των οροφών, και των ανοιγμάτων των κτιρίων, τη σκίαση, κλπ., και ενσωματώνοντας στο κτίριο τεχνολογίες ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

2.         Ο τρόπος που χρησιμοποιούμε την ενέργεια μέσα στα κτίρια θα πρέπει επίσης να αποτελέσει πεδίο στόχευσης και αντικείμενο ενημέρωσης και εκπαίδευσης. Πράγματα προφανή και γνωστά σε όλους, όπως το ότι δεν αφήνουμε τις συσκευές σε κατάσταση αναμονής, κλείνουμε τα φώτα από τα δωμάτια στα οποία δεν έχουμε δραστηριότητα, κλπ., δεν εφαρμόζονται στην πράξη παρά από ελάχιστους.

3.         Η χρήση αποδοτικότερων ηλεκτρικών συσκευών, λαμπτήρων, κλιματιστικών, κλπ., είναι και χρήσιμη και επιβεβλημένη. Όμως ο τρόπος που αυτό θα επιτευχθεί είναι το βασικό ζητούμενο. Η ισοπεδωτική παροχή οικονομικών κινήτρων απαιτεί τεράστιες δαπάνες και αποφέρει πενιχρά αποτελέσματα. Κίνητρα θα πρέπει να δίνονται μόνο σε τεχνολογίες που πραγματικά εμφανίζουν υψηλό αρχικό κόστος και μόνο σε νοικοκυριά με χαμηλό εισόδημα. Είναι αστείο να επιδοτούμε κάποιον που έχει σπίτι 200 και 300 τετραγωνικών μέτρων για να αλλάξει το κλιματιστικό του. Κάτι τέτοιο θα έπρεπε να επιβάλλεται από τη νομοθεσία χωρίς καμία άλλη επιβάρυνση του δημοσίου και κατ΄ επέκταση του Έλληνα φορολογούμενου.

4.            Δεδομένου ότι σήμερα είναι διαθέσιμες πληθώρα τεχνικών και παρεμβάσεων που μπορούν να μειώσουν δραματικά την κατανάλωση ενέργειας στα κτίρια με μηδενικό ή πολύ χαμηλό κόστος, ζητούμενο είναι να προσδιοριστούν εκείνες οι πολιτικές που θα συμβάλλουν στην υπερπήδηση της πληθώρας εμποδίων που εμποδίζουν την εφαρμογή τους. Προς την κατεύθυνση αυτή η ισχυροποίηση του θεσμικού πλαισίου, κατάλληλα οικονομικά εργαλεία, ενεργοποίηση των μηχανισμών της αγοράς μέσω της υιοθέτησης πιστοποιητικών ενεργειακής αποδοτικότητας, της λειτουργίας εταιρειών παροχής ενεργειακών υπηρεσιών κλπ., δράσεις ευαισθητοποίησης, εκπαίδευσης και πληροφόρησης του κοινού έχουν να παίξουν το δικό τους ρόλο. Αρκεί να είναι σωστά μελετημένες και στοχευμένες και να εκλείψουν οι σχεδιασμοί στο πόδι, που σήμερα δυστυχώς αποτελούν τον κανόνα.

Δαίμων της Οικολογίας,

τ. 95, 7-8/09