KΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ: Στο δρόμο για την Κοπεγχάγη

Σεβαστιανός Μοιρασγεντής

Κύριος Ερευνητής ΕΑΑ

seba@meteo.noa.gr

Εν μέσω θέρους, περίπου 2.400 σύνεδροι συγκεντρώθηκαν το διάστημα 10-14 Αυγούστου στη Βόννη, σε μία ακόμη προπαρασκευαστική συνάντηση της πολυαναμενονόμενης συνόδου για το κλίμα, που θα πραγματοποιηθεί τον επόμενο Δεκέμβριο στην Κοπεγχάγη, με στόχο την επίτευξη μιας νέας δεσμευτικής παγκόσμιας συμφωνίας για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και τον περιορισμό της κλιματικής αλλαγής. Ήταν ουσιαστικά η 3η εβδομάδα διαπραγματεύσεων που έλαβε χώρα αυτό το καλοκαίρι μεταξύ των αξιωματούχων και ειδικών από όλες σχεδόν τις χώρες του πλανήτη, με στόχο την προετοιμασία των τελικών κειμένων που θα αποτελέσουν τη βάση διαπραγμάτευσης στη Σύνοδο της Κοπεγχάγης. Στο σημείωμα αυτό επιχειρείται μια σύντομη περιγραφή της προόδου που μέχρι σήμερα έχει συντελεστεί και τα κρίσιμα σημεία για την επίτευξη συμφωνίας τον επόμενο Δεκέμβρη.

Από τη 13η Σύνοδο των Συμβαλλομένων Μερών της Σύμβασης Πλαίσιο για την Κλιματική Αλλαγή που πραγματοποιήθηκε το Δεκέμβριο του 2007 στο Μπαλί, οι διαπραγματεύσεις για μια νέα διεθνή συμφωνία για το κλίμα εξελλίσονται σε δύο επίπεδα με τη λειτουργία δύο ανεξάρτητων σωμάτων: (α) της Ομάδας Εργασίας για τη μακροπρόθεσμη συνεργασία των Κρατών με στόχο την αντιμετώπιση της Κλιματικής Αλλαγής, υπό τη Σύμβαση Πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή, στην οποία πρακτικά συμμετέχουν όλα τα κράτη του πλανήτη, και (β) της Ομάδας Εργασίας για τον καθορισμό των νέων στόχων μείωσης των εκπομπών των ανεπτυγμένων χωρών στο πλαίσιο του Πρωτοκόλλου του Κιότο, στην οποία συμμετέχουν μόνο οι χώρες που έχουν κυρώσει το Πρωτόκολλο, απουσιάζει δηλαδή ο μεγαλύτερος ρυπαντής του πλανήτη, οι ΗΠΑ. Στη Βόννη πραγματοποιήθηκαν συναντήσεις και των δύο αυτών ανεξάρτητων σωμάτων, οι εργασίες των οποίων θα πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί μέχρι τη Σύνοδο της Κοπεγχάγης.

Η Ομάδας Εργασίας για τη μακροπρόθεσμη συνεργασία των Κρατών με στόχο την αντιμετώπιση της Κλιματικής Αλλαγής, έχει προχωρήσει ήδη στη διαμόρφωση ενός προκαταρκτικού κειμένου που στοχεύει να αποτελέσει τη βάση των διαπραγματεύσεων για μια μελλοντική συμφωνία μεταξύ των κρατών για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Εντούτοις, προς το παρόν το κείμενο αυτό είναι εξαιρετικά εκτενές και περίπλοκο (καλύπτει περίπου 200 σελίδες) και βασικός στόχος των συνέδρων είναι να φθάσουμε στην Κοπεγχάγη με ένα σαφέστατα μικρότερο κείμενο (περίπου 50 σελίδων), το οποίο θα αποτελέσει τη βάση των τελικών διαπραγματεύσεων. Προς το παρόν κάτι τέτοιο δεν έχει καταστεί εφικτό, τα διάφορα κράτη εκφράζουν αποκλίνουσες απόψεις, οι οποίες και αντικατοπτρίζονται στο κείμενο διαπραγμάτευσης που έχει διαμορφωθεί.

Η Ομάδα Εργασίας για τον καθορισμό των νέων στόχων μείωσης των εκπομπών των ανεπτυγμένων χωρών στο πλαίσιο του Πρωτοκόλλου του Κιότο, επικεντρώθηκε στη Βόννη σε μια ανάλυση και συγκριτική αξιολόγηση των μακροπρόθεσμων δεσμεύσεων που έχουν ανακοινώσει μια σειρά από ανεπτυγμένες χώρες για μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Μια τέτοια σύγκριση δεν είναι καθόλου εύκολη, δεδομένου ότι οι διάφορες χώρες χρησιμοποιούν διαφορετικά έτη αναφοράς καθώς και διαφορετικές παραδοχές προκειμένου να οριοθετήσουν τους στόχους μείωσης των εκπομπών τους.

Ενώ η «συμφωνία στην Κοπεγχάγη» είναι ο διακηρυγμένος στόχος όλων, η συνάντηση της Βόννης ανέδειξε τις αποκλίνουσες θέσεις των διαφόρων κρατών και των τεράστιων εμποδίων που θα πρέπει να ξεπεραστούν τους επόμενους 3 μήνες προκειμένου μια νέα παγκόσμια συμφωνία για το κλίμα να καταστεί εφικτή. Οι κύριες διαφωνίες μεταξύ των χωρών συνοψίζονται ως εξής:

Ψ         Η νομική μορφή της συμφωνίας. Ένα πρώτο ζήτημα αφορά στο αν μια νέα συμφωνία για τη μακροπρόθεσμη συνεργασία των κρατών για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής θα είναι συμπληρωματική προς το Πρωτόκολλο του Κιότο ή θα το υποκαταστήσει. Ακόμη, αποκλίνουσες απόψεις υπάρχουν όσον αφορά στα αν η συμφωνία θα είναι νομικά δεσμευτική (όπως προτιμά η πλειοψηφία των ανεπτυγμένων χωρών) ή όχι. Σε σχέση με το τελευταίο για πρώτη φορά στη Βόννη ακούστηκαν αναπτυσσόμενες χώρες να τάσσονται υπέρ μιας νομικά δεσμευτικής συμφωνίας περιορισμού των εκπομπών, εντούτοις άλλες αναπτυσσόμενες χώρες είναι ενάντια σε μια τέτοια προοπτική.

Ψ         Η συνέχιση ή όχι των διαπραγματεύσεων σε δύο επίπεδα όπως αποφασίσθηκε στη σύνοδο του Μπαλί. Οι περισσότερες αναπτυσσόμενες χώρες επιθυμούν οι διαπραγματεύσεις μείωσης των εκπομπών να συνεχιστούν σε δύο ξεχωριστά επίπεδα (ένα που αφορά τη μακροπρόθεσμη συνεργασία των κρατών, και ένα δεύτερο που αφορά στο Πρωτόκολλο του Κιότο). Η στάση αυτή ερμηνεύεται από το γεγονός ότι οι αναπτυσσόμενες χώρες δεν έχουν υποχρεώσεις μείωσης των εκπομπών στο πλαίσιο του Πρωτοκόλλου του Κιότο, και επιδιώκουν να αναλάβουν όσο το δυνατό χαλαρότερες δεσμεύσεις στο πλαίσιο της μακροπρόθεσμης συνεργασίας των κρατών. Αντίθετα, οι περισσότερες αναπτυγμένες χώρες διαβλέπουν επικαλύψεις στα δύο επίπεδα διαπραγματεύσεων και επιδιώκουν τη σύγκλισή τους. Με τον τρόπο αυτό επιδιώκεται να αναλάβουν σαφείς δεσμεύσεις μείωσης των εκπομπών τόσο οι ΗΠΑ, που προς το παρόν είναι εκτός Πρωτοκόλλου του Κιότο, όσο και μεγάλες αναπτυσσόμενες χώρες (Κίνα, Ινδία, κλπ.) που δεν έχουν δεσμεύσεις μείωσης των εκπομπών στο πλαίσιο του Πρωτοκόλλου του Κιότο. Το ύψος των μειώσεων εκπομπών που θα αναλάβει κάθε χώρα, αν και δεν έχει συζητηθεί ακόμη αναλυτικά, αποτελεί επίσης σημαντικό θέμα της επιδιωκόμενης συμφωνίας. 

Και τα δύο αυτά ζητήματα είναι ιδιαίτερα σημαντικά και έχουν καταγραφεί θεμελιώδεις διαφορές μεταξύ των κρατών. Έμπειροι αναλυτές ισχυρίζονται ότι πλέον δεν υπάρχει ο χρόνος για να γεφυρωθούν, και το καλύτερο που έχουμε να περιμένουμε στη Κοπεγχάγη είναι η διαμόρφωση του σκελετού μιας συμφωνίας, οι τεχνικές λεπτομέρειες της οποίας θα καθοριστούν μεταγενέστερα. Στο μεταξύ αρκετές ακόμη προπαρασκευαστικές συναντήσεις σχεδιάζονται για το άμεσο μέλλον με στόχο την καταγραφή ουσιαστικής προόδου στις διαπραγματεύσεις.

ΕΝΤΟΣ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΜΕΣΑ ΣΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Πουθενά στο κείμενο δεν θα διαβάσετε για τις Ελληνικές θέσεις και πρωτοβουλίες. Προφανώς δεν περίσσεψε χρόνος για να διαμορφωθούν εν μέσω σχεδιασμού προγραμμάτων αντικατάστασης κλιματιστικών και τακτοποίησης ημιυπαίθριων. Εξάλλου, και η συμμετοχή της Ελλάδας στις  συναντήσεις ήταν εντελώς τυπική, με ολιγομελείς αντιπροσωπείες, από τις μικρότερες μεταξύ των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Κρίμα…

Δαίμων της Οικολογίας,

τ. 96, 9/09