Η μεγάλη ευκαιρία –και πρόκληση

Σάκης Κουρουζίδης

Η καταστροφολογία είναι κακό πράγμα. Συνήθως υποδηλώνει μια επιδερμική και απλοϊκή ανάλυση και μια εύκολη γενίκευση …προς το απόλυτο κακό, την καταστροφή, πράγμα που κατά κανόνα είναι λάθος. Εν τούτοις, αν σε κάποιο τομέα θα υπέκυπτα στον πειρασμό να καταστροφολογήσω θα ήταν στην περίπτωση της περιβαλλοντικής επίδοσης της ΝΔ στα 5,5 χρόνια που κυβερνά.

Η συνύπαρξη των δημόσιων έργων με τη χωροταξία και το περιβάλλον υπό τη σκέπη του ίδιου υπουργείου και κυρίως υπό τη λογική μιας ξεπερασμένης αναπτυξιακής λογικής του συγκεκριμένου υπουργού, ήταν μια πολύ βολική κληρονομιά που το ΠΑΣΟΚ άφησε στη ΝΔ. Αν ήταν σε χωριστό υπουργείο δεν θα μπορούσαμε να κατασκευάσουμε όλα αυτές τις υποδομές, υποστήριξε ο κ. ΥΠΕΧΩΔΕ. Αυτό λέμε και ‘μεις, ότι η συνύπαρξη του περιβάλλοντος με τα δημόσια έργα, έγινε για να δίνεται το πράσινο φως στην κατασκευή έργων, ερήμην της περιβαλλοντικής πρόνοιας. Ο υπουργός Περιβάλλοντος έδινε την άδεια στον –ίδιο- υπουργό Δημοσίων Έργων να πράξει τα δέοντα. Η άλλη ερμηνεία που θα μπορούσαμε να δώσουμε είναι ότι η συνύπαρξη των δύο οπτικών έγινε για να επιβάλει ο αυστηρός υπουργός Περιβάλλοντος στον –ίδιο- …χαλαρό υπουργό Δημοσίων Έργων να τηρεί απαρέγκλιτα τους περιβαλλοντικούς όρους που του επέβαλε ο άλλος του εαυτός!

Η πολιτική του ΥΠΕΧΩΔΕ δεν ήταν «καταστροφική» μόνον όπου συγκρούονταν οι δύο ψυχές του υπουργού, αλλά και εκεί που το περιβάλλον έπαιζε μόνο του. Αναφέρομαι στη διαχείριση των προστατευόμενων περιοχών, όπου τα πράγματα είναι δραματικά. Με εξαίρεση την Πρέσπα, όλοι οι (δέκα) περιοχές διεθνούς σημασίας RAMSAR, βρίσκονται σε εγκατάλειψη, οι 27 φορείς διαχείρισης προστατευόμενων περιοχών φυτοζωούν.   

Η στάση του ΥΠΕΧΩΔΕ απέναντι στην ΕΕ είναι αυτή της …καθυστέρησης, είτε στην ενσωμάτωση οδηγιών είτε σε αλλεπάλληλες παρατάσεις που ζητάμε για την εφαρμογή κάποιων δεσμεύσεων που απορρέουν από αυτές.

Σύμφωνα με το WWF Ελλάς, για κάθε μονάδα ΑΕΠ παράγουμε 37% περισσότερες εκπομπές αερίων θερμοκηπίου σε σχέση με την ΕΕ-15, και κάθε Έλληνας παράγει 12 τόνους αερίων του θερμοκηπίου κάθε χρόνο, που είναι πιο πάνω από το μέσο Ευρωπαϊκό όρο, ενώ έχουμε τη μεγαλύτερη εξάρτηση από πετρέλαιο σε όλη την Ευρώπη των 25 μέσα σε ένα πλαίσιο συνολικής κατανάλωσης ενέργειας που αυξάνεται κατά 2,4% κάθε χρόνο. Φυσικό είναι, η δέσμευσή μας έναντι της διεθνούς κοινότητας στο θέμα της κλιματικής αλλαγής να βρίσκεται εκτός πλάνων. Εκτός πλάνων βρίσκεται και ο στόχος για τη συμμετοχή των ΑΠΕ στο συνολικό ενεργειακό μας ισοζύγιο, όπως και το ανύπαρκτο πλάνο για την εξοικονόμηση ενέργειας.

Ο απολογισμός θα δυσκολευόταν να βρει κάτι θετικό σε οποιονδήποτε περιβαλλοντικό τομέα, μάλλον όμως η ΝΔ δεν το επιδίωξε καν. Έβαλε άλλες προτεραιότητες, μέσα σε μια «αναπτυξιακή» λογική άλλων, παλαιών εποχών. Δεν το έκρυψε ότι η Ελλάδα χρειάζεται έργα, αλλά όχι οποιοδήποτε έργο, αλλά μόνον αυτά που χρησιμοποιούν άσφαλτο και τσιμέντο. Είχε μια απέχθεια για τα άλλα έργα, αυτά που απαιτούν ράγες, μέσα στις πόλεις (τραμ) ή εκτός (σιδηρόδρομος), τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, τους Χώρους Υγειονομικής Ταφής Υπολειμμάτων. Και βέβαια, δεν ακούμπησε οτιδήποτε δύσκολο, πχ. το θέμα των αυθαιρέτων, αντιθέτως, μέσα από το χωροταξικό θεσμοθετεί την επέκταση των οικισμών σε βάρος του φυσικού περιβάλλοντος. Δεν ξέχασε, βεβαίως, την εκτροπή του Αχελώου και μας βοήθησε να θυμηθούμε ότι στη γωνία πάντα παραμονεύει η πυρηνική ενέργεια αν δεν δεχθούμε τον λιγνίτη ή τον λιθάνθρακα.   

Η στροφή στην «πράσινη οικονομία» ακούγεται όμορφα, αλλά θέλει πολύ δρόμο για να αποτελέσει μια ουσιαστική εναλλακτική αναπτυξιακή έμπρακτη πολιτική εφαρμογή. Οι μέχρι τώρα εξαγγελίες του ΠΑΣΟΚ φαίνεται να προβάλλουν ιδιαίτερα, σε σχέση με το παρελθόν, αυτήν την στροφή. Αλλά το ΠΑΣΟΚ, «βαρύνεται με μια παλιά δοκιμασμένη πρακτική. Όταν κατέθετε ένα νομοσχέδιο στη βουλή την εποχή που κυβερνούσε, αυτό είχε συνήθως μια εξαιρετική εισηγητική έκθεση, το κυρίως σώμα του νομοσχεδίου είχε πολλές εκπτώσεις σε σχέση με το εισηγητικό κείμενο, ενώ τα πιο θετικά μέτρα τα παρέπεμπε σε προεδρικά διατάγματα και υπουργικές αποφάσεις που θα έπρεπε να εκδοθούν στο μέλλον …και εκεί χάλαγε όλη η δουλειά –ασφαλώς και στη συνολική επίδοση της δημόσιας διοίκησης.

Τα πράγματα εδώ είναι ασφαλώς πιο σύνθετα και πιο δύσκολα, έτσι κι αλλιώς. Καμία κυβέρνηση, όσο «πράσινη» κι αν είναι δεν μπορεί να πετύχει μια τέτοια στροφή. Αυτή αφορά μια ολόκληρη κοινωνία που έχει μάθει να σκέφτεται αλλιώς, μια ολόκληρη γενιά κομμάτων και πολιτικών που έχουν μάθει να πολιτεύονται αλλιώς και τώρα, όλοι μαζί, θα έπρεπε να κάνουμε μια γενναία και δύσκολη στροφή. Η συμβολή μιας πράσινης αριστεράς είναι χρήσιμη όσο ποτέ.

Εν μέσω οικονομικής κρίσης τα πράγματα φαίνονται ακόμα πιο δύσκολα.

Μήπως, όμως, τώρα είναι η ώρα και η ευκαιρία η καλή; Η κρίση ως ευκαιρία μου φαίνεται πιο βολική από το δίπολο κρίση-κίνδυνος.

Δαίμων της Οικολογίας,

τ. 96, 9/09