Υπουργείο Πολιτισμού

ΒΙΟΤΟΠΟΙ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

ΠΡΟΤΕΙΝΕΙ Η ΕΥΩΝΥΜΟΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ

Η Ευώνυμος Οικολογική Βιβλιοθήκη αποτελεί μη κερδοσκοπική προσπάθεια για τη συλλογή, επεξεργασία και αξιοποίηση υλικών και στοιχείων που συνδέονται με τη φύση, το περιβάλλον και την οικολογία.

ΜΙΧΑΛΗΣ ΜΟΔΙΝΟΣ

Τοπογραφίες. Οικολογική θεώρηση του ελληνικού περιφερειακού χώρου.

Στοχαστής, Αθήνα 1990, σελ. 221

ΤΡ. ΑΔΑΜΑΚΟΠΟΥΛΟΣ, ΠΗΝ. ΜΑΤΣΟΥΚΑ, ΒΑΣ. ΧΑΤΖΗΡΒΑΣΑΝΗΣ

Τα βουνά του Μωρηά. Οδηγός για τα ελληνικά βουνά

Πιτσιλός, Αθήνα 1988, σελ. 231

Χ. Γ. ΖΑΛΙΔΗΣ, Α.Λ. ΜΑΝΤΖΑΒΕΛΑΣ (συντονιστές έκδοσης)

Απογραφή των ελληνικών υγροτόπων ως φυσικών πόρων

(πρώτη προσέγγιση)

Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων-Υγροτόπων (ΕΚΒΥ), Θεσσαλονίκη 1994, σελ. XVIII + 587

ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΤΣΑΔΩΡΑΚΗΣ

Πρέσπα. Μια ιστορία για τη φύση και τον άνθρωπο.

Εταιρία Προστασίας Πρεσπών, Άγιος Γερμανός 1996, σελ. 197

ΝΙΚΟΣ ΝΕΖΗΣ

Όλυμπος. Φυσική γεωγραφία, κλίμα, πανίδα, χλωρίδα, μυθολογία, ιστορία, αρχαιολογία, μοναστήρια, ποίηση, οικολογία, τοπωνύμια, βιβλιογραφία, ορειβασία, αναρρίχηση, χιονοδρομία, χάρτες.

Πιτσιλός, Αθήνα 1986, σελ. 174 + χάρτης

ΝΙΚΟΣ ΠΕΤΡΟΥ

Εικόνες από τη Δαδιά

ΚΟΑΝ, Αθήνα 1994, σελ. 168

ΝΙΚΟΣ ΠΕΤΡΟΥ

Καθρεπτίσματα στην Κερκίνη

ΚΟΑΝ, Αθήνα 1995, σελ. 232

Σημαντικές περιοχές για τα πουλιά της Ελλάδας, Γνωριμία με τους σημαντικούς βιότοπους της Ελλάδας.

Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, Αθήνα 1994, σελ. 271

ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΦΗΚΑΣ

Η ελληνική φύση μέσα στους αιώνες. Ιστορικά και αρχαιολογικά ντοκουμέντα για τη βλάστηση, την πανίδα και τη χλωρίδα της Ελλάδας, από το 2000 π.Χ. μέχρι το 1900 μ.Χ.

Ιδιωτική έκδοση, Αθήνα 1985, σελ. 112

ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΦΗΚΑΣ, ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΤΣΟΥΝΗΣ

Οικοτουριστικός οδηγός της Ελλάδας.

Γενική Γραμματεία Νέας Γενιάς - Ελληνική Εταιρεία Προστασίας της Φύσης, Αθήνα 1993, σελ. 195

ΚΩΣΤΑΣ ΤΣΙΠΗΡΑΣ

Οι 50 ωραιότερες πεζοπορικές και οικολογικές διαδρομές (Α΄ μέρος)

50 ακόμα πεζοπορικές και οικολογικές διαδρομές (Β΄ μέρος).

Νέα Σύνορα, Αθήνα 1992-93, σελ. 191+190

ΒΙΟΤΟΠΟΙ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

Υγρότοποι-Υγροβιότοποι, Εθνικοί Δρυμοί-Εθνικά Πάρκα, Λίμνες, Ποτάμια, Δέλτα Ποταμών, Φαράγγια, Δάση, Κόλποι, Χαράδρες, Κοιλάδες, Πηγές, Κήποι, Πάρκα, Χείμαρροι, Υδρογεωλογικές Λεκάνες, Βάλτοι. Χώροι, φυσικές κατοικίες όλων των μορφών ζωής στον πλανήτη μας. Η γεωγραφική θέση στην οποία βρίσκεται η χώρα μας τής προσδίδει μεγάλη ποικιλία βιότοπων, με πολλές εναλλαγές στο τοπίο και στα είδη που ζουν ή που επισκέπτονται την Ελλάδα.

Η ιδέα της προστασίας των βιότοπων και μεμονωμένων ειδών είναι πολύ παλιά. Θα τη βρούμε στους μύθους της αρχαίας Ελλάδας με τη θεοποίηση ορισμένων ειδών ή χώρων, που ουσιαστικά αποτελούσε και μέσο προστασίας τους. Στη Ροδόπη, επί Τουρκοκρατίας (17ος αιώνας), συναντούμε και το πρώτο θεσμοθετημένο (Σουλτανικό) Πάρκο, με πολύ αυστηρούς περιορισμούς και ειδικό σώμα δασοφυλάκων. Από τα μέσα του περασμένου αιώνα, αρχίζει στις ΗΠΑ η καθιέρωση του θεσμού των Εθνικών Πάρκων, που εμφανίζεται στη χώρα μας κατά την περίοδο του Μεσοπολέμου, με τον Εθνικό Δρυμό του Ολύμπου. Σήμερα υπάρχει επέκταση του θεσμού της προστασίας σε ολόκληρη την γκάμα των βιότοπων, όμως στην πράξη η ισχύς του είναι αρκετά αδύναμη. Η διαβάθμιση των μέτρων διαχείρισης αναφέρεται σε βιότοπους, διεθνούς, εθνικής και τοπικής σημασίας.

Η σχετική βιβλιοπαραγωγή είναι αρκετά πλούσια και περιλαμβάνει περιηγητικές αφηγήσεις, λογοτεχνικές προσεγγίσεις, επιστημονικές αναλύσεις, λαογραφικές και φυσιολατρικές μαρτυρίες, απογραφές, άλμπουμ, οδηγούς, για κάθε βιότοπο χωριστά, κατά κατηγορία βιότοπων, ή και με συνολικά στοιχεία για όλη την Ελλάδα. Η γνωριμία με την ελληνική φύση και τους βιότοπούς της είναι το αποτελεσματικότερο μέσο για την προστασία της. Και η προστασία της είναι η σημαντικότερη προϋπόθεση για την περαιτέρω γνωριμία μαζί της.

ΜΙΧΑΛΗΣ ΜΟΔΙΝΟΣ

Τοπογραφίες. Οικολογική θεώρηση του ελληνικού περιφερειακού χώρου.

Στοχαστής, Αθήνα 1990, σελ. 221

Η ελληνική περιφέρεια δεν είναι μόνο τοπία και διαδρομές. Ο γεωγράφος, ο τοπογράφος, ο ταξιδιώτης, αλλά και ο περιφερειολόγος, ο γεωπόνος και ο οικονομολόγος, μπορούν να δώσουν συγκεκριμένο προφίλ του χώρου, ο καθένας από τη σκοπιά του. Ο χώρος, όμως, είναι ένας. Οι διαπλεκόμενες οπτικές μπορούν να τον ανασυνθέσουν ως ενότητα, ως Όλον. Αυτή τη διαπλοκή επιχειρεί η οικολογία και η οικογεωγραφία.

Κατεξοχήν φορέας αυτής της οικογεωγραφικής ανάγνωσης του χώρου και των επιμέρους ενοτήτων του είναι ο Μιχάλης Μοδινός. Η “περιήγησή” του σε εννέα χώρους αναδεικνύει μια διαφορετική Ελλάδα. Πιο αληθινή, περισσότερο αντιφατική, και πάντως αυθεντική. Χωρίς τους μύθους της ανάπτυξης, που συσκοτίζουν και παραποιούν. Οι χώροι τους οποίους ανασυνθέτει ο συγγραφέας είναι: η Αμβρακία (η φύση και ο πολιτισμός της), η Βοϊβηίδα (η αποξηραμένη λίμνη της Κάρλας, στη Θεσσαλία), οι Πρέσπες (με τις ισορροπίες τους), η Μήλος (χωρίς την Αφροδίτη), η Χάλκη (ως ιδέα και πράξη), η Δράνα (στο Δέλτα του Έβρου), το Πήλιο (ή η ανθρωπογεωγραφία του ορεινού τοπίου), ο Αχελώος (η ροή ύδατος και εξουσίας) και η βόρεια Εύβοια (με τις στρεβλώσεις της)

ΤΡ. ΑΔΑΜΑΚΟΠΟΥΛΟΣ, ΠΗΝ. ΜΑΤΣΟΥΚΑ, ΒΑΣ. ΧΑΤΖΗΡΒΑΣΑΝΗΣ

Τα βουνά του Μωρηά. Οδηγός για τα ελληνικά βουνά

Πιτσιλός, Αθήνα 1988, σελ. 231

Από τις σελίδες του βιβλίου παρελαύνουν τα Ζήρια και ο Χέλμος, το Παναχαϊκό και ο Ερύμανθος, το Μαίναλο και ο Πάρνωνας, το Αρκαδικό Υψίπεδο με τα Γορτυνιακά βουνά και το Λύκαιο, και βέβαια ο ιστορικός Ταΰγετος, μαζί με τα σπήλαια, τα φαράγγια, τις βιοκλιματικές συνθήκες, τη χλωρίδα, την πανίδα και όλους τους χώρους φυσικού ενδιαφέροντος. Πρόκειται για πόνημα γραμμένο από ανθρώπους που περπάτησαν, φωτογράφισαν και έζησαν τα βουνά αυτά.

Το υλικό που συνέλεξαν και μας παρουσιάζουν παρέχει όλα τα εφόδια -ιστορικά, πληροφοριακά, φωτογραφικά και σχεδιαστικά- για μια πλήρη γνωριμία και ένταξη στο χώρο αυτό. Υπάρχουν, επίσης, κατάλογοι πουλιών, θηλαστικών, ερπετών και ψαριών που ζουν στα βουνά -και στα νερά των βουνών- του Μωρηά, με χάρτες που δείχνουν την εξάπλωση του κάθε είδους. Το βιβλίο κλείνει κατάλογος όλων των βουνών με υψόμετρο πάνω από 1.000 μέτρα. Στην ίδια σειρά κυκλοφορεί και το βιβλίο Τα βουνά της Ρούμελης.

Χ. Γ. ΖΑΛΙΔΗΣ, Α.Λ. ΜΑΝΤΖΑΒΕΛΑΣ (συντονιστές έκδοσης)

Απογραφή των ελληνικών υγροτόπων ως φυσικών πόρων

(πρώτη προσέγγιση)

Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων-Υγροτόπων (ΕΚΒΥ), Θεσσαλονίκη 1994, σελ. XVIII + 587

Βιβλίο απογραφικό, χωρίς φωτογραφίες και χρώματα, με παράθεση 378 δελτίων απογραφής ισάριθμων υγρότοπων, με πίνακες και καταλόγους. Θα μπορούσε να θεωρηθεί ψυχρό και ιδιαίτερα εξειδικευμένο πόνημα, που απευθύνεται σε ειδικούς ή σε υπηρεσίες. Όμως, όταν πρόκειται για συλλογική εργασία, στην οποία -εκτός από την κεντρική ομάδα εργασίας- έχουν εμπλακεί Σύλλογοι, Δήμοι, Υπηρεσίες και πολλοί ειδικοί επιστήμονες, και όταν η πληρότητα, η τεκμηρίωση και η εγκυρότητα είναι στοιχεία αναπόσπαστα της συνολικής εικόνας του τόμου, τότε η εμβέλειά της ξεπερνά τη στενή επιστημονική κοινότητα των άμεσα ενδιαφερόμενων. Απευθύνεται σε οποιονδήποτε επιθυμεί να γνωρίσει τις φυσικές ενότητες της περιοχής του, τα χαρακτηριστικά τους, τους κινδύνους που διατρέχουν, αλλά και σε όσους θέλουν να προετοιμαστούν για μια πιο άμεση γνωριμία μαζί τους.

Εκτός από τα απογραφικά δελτία, στο βιβλίο υπάρχουν επίσης: το πλήρες κείμενο της Διεθνούς Σύμβασης RAMSAR (στα αγγλικά), κατάλογοι ειδών χλωρίδας, άγριας πανίδας και ορνιθοπανίδας που προστατεύονται από συμβάσεις, οι υγρότοποι ανά γεωγραφικό διαμέρισμα και ανά τύπο υγρότοπου, αντιπροσωπευτικά είδη χλωρίδας των ελληνικών υγρότοπων, υγρότοποι που έχουν αποξηρανθεί, καθώς και πολλοί ακόμη πίνακες, χάρτες και πλούσια βιβλιογραφία.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΤΣΑΔΩΡΑΚΗΣ

Πρέσπα. Μια ιστορία για τη φύση και τον άνθρωπο.

Εταιρία Προστασίας Πρεσπών, Άγιος Γερμανός 1996, σελ. 197

Ο Γ. Κατσαδωράκης, επισκέπτης που έγινε μόνιμος κάτοικος της περιοχής, ταυτίστηκε με τη λίμνη, τη ζωή της και τους ανθρώπους της. Έγραψε πολλά για τις Πρέσπες. Το βιβλίο αυτό έχει, ωστόσο, ξεχωριστή σημασία. Είναι γραμμένο, ταυτόχρονα, από τη σκοπιά του μυθιστοριογράφου, του περιηγητή, του οικογεωγράφου, του ιστορικού, του περιβαλλοντολόγου και του μυθοπλάστη. Σε μια ιδιαίτερα καλαίσθητη έκδοση, εναλλάσσονται εικόνες, βιώματα προσωπικά αλλά και των κατοίκων, καταγραφές επιστημονικές, χάρτες και ευρετήρια με πουλιά, ψάρια, φυτά και καρπούς, ζώα και ομάδες ζώων. Παρακολουθώντας τη ζωή της περιοχής μήνα-μήνα, μας μεταφέρει τη « μουσική των πάγων» του Φεβρουαρίου, την ανακούφιση των γεωργών από τη βροχή του Ιουνίου, την καπνισμένη καμινάδα, που δεν είναι σαν τις άλλες, από το καζάνι που τον Οκτώβριο βράζει τα τσίπουρα.

Άνθρωποι και ζώα συμβιώνουν αρμονικά, αλλά και ανταγωνιστικά. Μάχονται για τη ζωή, για την επιβίωση. Η φύση γι’ αυτούς είναι η τροφή τους, αλλά και η απειλή τους. Η θέα της ομορφιάς, αλλά και η βίωση των αντιξοοτήτων.

ΝΙΚΟΣ ΝΕΖΗΣ

Όλυμπος. Φυσική γεωγραφία, κλίμα, πανίδα, χλωρίδα, μυθολογία, ιστορία, αρχαιολογία, μοναστήρια, ποίηση, οικολογία, τοπωνύμια, βιβλιογραφία, ορειβασία, αναρρίχηση, χιονοδρομία, χάρτες.

Πιτσιλός, Αθήνα 1986, σελ. 174 + χάρτης

Για τον μυθικό Όλυμπο υπάρχουν αναρίθμητα κείμενα, βιβλία, χάρτες, φωτογραφίες, ζωγραφικοί πίνακες, κάρτες, στην Ελλάδα και σ’ όλο τον κόσμο. Ο Ν. Νέζης έχει κάνει υποδειγματική δουλειά. Αναζήτησε όλες τις βιβλιογραφικές πηγές -το αποδεικνύει η εξαντλητική και πληρέστερη απ’ όσες έχουν κυκλοφορήσει ώς τώρα βιβλιογραφία, που υπάρχει στο τέλος του βιβλίου- και συνέθεσε ένα εφ’ όλης της ύλης πόνημα, που μας παρουσιάζει τον Όλυμπο στο φυσικό και γεωγραφικό του πλαίσιο, αλλά και όπως εμφανίζεται στο μύθο και την ιστορία, στην ποίηση και τη ζωγραφική, τοπωνυμικά και αρχαιολογικά. Μεγάλο μέρος του βιβλίου είναι αφιερωμένο στην ορειβασία (ορειβάτης είναι και ο ίδιος ο συγγραφέας), στην αναρρίχηση και τη χιονοδρομία. Φωτογραφίες, χάρτες, γκραβούρες, αναρριχητικές διαδρομές, καταφύγια και “κατακτητές” του Ολύμπου, συνθέτουν μια εργασία αντάξια του θεϊκού βουνού.

ΝΙΚΟΣ ΠΕΤΡΟΥ

Εικόνες από τη Δαδιά

ΚΟΑΝ, Αθήνα 1994, σελ. 168

Πανέμορφες “νησίδες” της ελληνικής φύσης, σχεδόν ανεπηρέαστες από την ανθρώπινη εισβολή, υπάρχουν ακόμη. Το δάσος της Δαδιάς, μαγευτικό τοπίο, πανόραμα χρωμάτων και ομορφιάς, βρίσκεται στο κέντρο του νομού Έβρου, δυτικά του ποταμού. Ο συγγραφέας, οδοντίατρος στο επάγγελμα, ακολουθώντας δύο κυκλικές -σχεδόν ομόκεντρες- διαδρομές, καταγράφει τα στοιχεία ενός από τους σημαντικότερους βιότοπους της χώρας. Από τα 38 είδη ημερόβιων αρπακτικών που ζουν στην Ευρώπη, τα 21 φωλιάζουν στον Έβρο, και απ’ αυτά τα 19 μέσα στα όρια του προστατευόμενου δάσους της Δαδιάς. Άλλα 10 είδη ξεχειμωνιάζουν εκεί, ενώ 40 είδη ερπετών και αμφίβιων, που ζουν επίσης στη Δαδιά, την καθιστούν την πλουσιότερη περιοχή της Ευρώπης στα είδη αυτά. Η δασοκάλυψη ξεπερνά παντού το 70% της περιοχής, ενώ δεκάδες ρυάκια, ρέματα, ποτάμια διατρέχουν τις πλαγιές των βουνών, διαμορφώνοντας μοναδική ποικιλία στο τοπίο. Πολλά είδη θηλαστικών (αρκούδες, λύκοι, βίδρες, αλεπούδες, αγριογούρουνα, αγριόγατες, νυφίτσες, ζαρκάδια) διαβιούν στο δάσος, μαζί με πλειάδα πουλιών, πεταλούδων, αλλά και με την πλούσια χλωρίδα.

Οι καταπληκτικές εικόνες που μας μεταφέρει ο συγγραφέας -και δεινός φωτογράφος- δεν αφήνουν περιθώρια αμφισβήτησης της ομορφιάς και της γοητείας της Δαδιάς. Το βιβλίο συνοδεύεται από καταλόγους με τα είδη των αμφίβιων και των ερπετών, των δένδρων και των θάμνων, των πουλιών, των θηλαστικών, καθώς και από πλούσια βιβλιογραφία. Τα κείμενα είναι γραμμένα στα ελληνικά και τα αγγλικά.

ΝΙΚΟΣ ΠΕΤΡΟΥ

Καθρεπτίσματα στην Κερκίνη

ΚΟΑΝ, Αθήνα 1995, σελ. 232

Γεωλογικά, όλα ξεκίνησαν πριν από 24 εκατομμύρια χρόνια, όταν βράχια, βουνά και κοιλάδες άρχισαν να αναδύονται από τη θάλασσα στο βόρειο Αιγαίο. Η νέα μορφολογία του εδάφους γέννησε τον ποταμό Στρυμώνα, και πολύ αργότερα, μόλις πριν από 20.000 χρόνια (!), η φύση “θέλησε” και μια λίμνη σε κάποιο τμήμα της ροής του ποταμού. Και εγένετο η λίμνη Κερκίνη! Στην ευρύτερη περιοχή της λεκάνης της λίμνης έχουν καταγραφεί 300 είδη πουλιών, από τα οποία 171 μεταναστευτικά. Ερωδιοί, κορμοράνοι, κύκνοι, φοινικόπτερα, λευκοτσικνιάδες, νυχτοκόρακες, βαλτογλάρονα, ποταμοσφυριχτές, χουλιαρομύτες και λασποσκαλίδρες, πετώντας, κολυμπώντας, βουτώντας στα νερά, κατά μόνας, οικογενειακώς ή σε σχηματισμούς, δημιουργούν πανδαισία χρωμάτων, κίνησης και ζωής. Η περιοχή είναι ενταγμένη στο καθεστώς προστασίας της διεθνούς σύμβασης RAMSAR, αλλά δέχεται πολλαπλές πιέσεις, κυρίως από τα τεχνικά έργα που γίνονται τα τελευταία χρόνια.

Ο Ν. Πέτρου, γοητευμένος από την εικόνα της περιοχής, την παρόχθια βλάστηση, την ορνιθοπανίδα, την εναλλαγή του τοπίου στη διάρκεια του χρόνου, “συνέλαβε” με τη φωτογραφική του μηχανή μοναδικές εικόνες από τη ζωή της λίμνης. Τις “αιχμαλώτισε” σ’ ένα πανέμορφο βιβλίο, αληθινές και ζωντανές, έτοιμες να κατακλύσουν και να χρωματίσουν τα μουντά δωμάτια και τις γκρίζες πολιτείες μας. Τα κείμενα είναι γραμμένα στα ελληνικά και τα αγγλικά.

Σημαντικές περιοχές για τα πουλιά της Ελλάδας.

Γνωριμία με τους σημαντικούς βιότοπους της Ελλάδας.

Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, Αθήνα 1994, σελ. 271

Οι βιότοποι από μια ειδική και σημαντικότατη σκοπιά: του ρόλου που παίζουν στη ζωή των πουλιών. Η λεπτομερής καταγραφή των 113 Σημαντικών Περιοχών για τα πουλιά, που καλύπτουν το 11% της επικράτειας -όσος είναι και ο μέσος όρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης- αποτελεί τη συμβολή της χώρας μας στον παγκόσμιο αγώνα για την προστασία των πουλιών και των βιότοπών τους. Εγχειρίδιο αυστηρών και υψηλών προδιαγραφών για καταγραφές του είδους, αλλά και βοήθημα για γνωριμία με τα πουλιά και τις κατοικίες τους στη χώρα μας.

Για κάθε βιότοπο παρατίθεται: η θέση, η έκταση, το καθεστώς προστασίας, η περιγραφή της περιοχής και η ορνιθοπανίδα της. Υπάρχουν επίσης πληροφορίες για το αντίστοιχο Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα, για τις Διεθνείς Συμβάσεις Προστασίας που ισχύουν, το Εθνικό Δίκτυο Παρακολούθησης των πουλιών, καθώς και εκτεταμένο παράρτημα με στοιχεία για ισχύοντες εθνικούς νόμους, απειλούμενα είδη στην Ελλάδα, την Ευρώπη και ολόκληρο τον κόσμο, ευρετήριο βιότοπων κατά νομό, κ.ά. Υπάρχουν, δηλαδή, όλες οι πληροφορίες και τα στοιχεία για τα πουλιά και τους βιότοπούς τους που ενδιαφέρουν μελετητές-επιστήμονες, αλλά και οτιδήποτε μπορεί να χρειαστεί ο απλός ενδιαφερόμενος ή πιθανός επισκέπτης των περιοχών αυτών.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΦΗΚΑΣ

Η ελληνική φύση μέσα στους αιώνες. Ιστορικά και αρχαιολογικά ντοκουμέντα για τη βλάστηση, την πανίδα και τη χλωρίδα της Ελλάδας, από το 2000 π.Χ. μέχρι το 1900 μ.Χ.

Ιδιωτική έκδοση, Αθήνα 1985, σελ. 112

Ένας από τους ακούραστους « ερασιτέχνες φυσιοφίδες» , που περπάτησε, αναρριχήθηκε, κατέγραψε, φωτογράφισε και ζωγράφισε την ελληνική φύση. Με τα δεκάδες βιβλία και τα εκατοντάδες άρθρα του, τα ημερολόγια και τις αφίσες του, ο Σφήκας ανέδειξε μια άλλη Ελλάδα. Στο βιβλίο αυτό ψάχνει και την Ελλάδα που προϋπήρξε. Όχι αυτή των μαχών και των νικών, ούτε την άλλη των δημιουργημάτων του πνεύματος και των χεριών. Αλλά την παράλληλη και διαφορετική Ελλάδα, των φυσικών της χώρων, των άλλων -πλην του ανθρώπου- υπάρξεων. Αυτή που συνυπήρχε με τους δημιουργούς του Ελληνικού πολιτισμού, τροφοδοτώντας τους και εμπνέοντάς τους, αλλά και που πλήρωσε το τίμημα αυτής της συνύπαρξης. Αναφέρει άλλα όντα που έζησαν στην Ελλάδα τα τελευταία 4.000 χρόνια, τους χώρους όπου έζησαν, πώς έζησαν, σε ποια περίοδο, πώς αποτυπώθηκε το πέρασμά τους από τα μέρη μας, πότε χάθηκαν.

Χάρη σε τοιχογραφίες που διασώθηκαν και έμμεσες μαρτυρίες που περιέχονται σε κείμενα του παρελθόντος (ιστορικών, φιλόσοφων, περιηγητών) ανασυντίθεται ο φυσικός μας χώρος και η εξέλιξή του. Την έκδοση συμπληρώνουν χάρτες με την εξάπλωση ορισμένων ειδών σε διαφορετικές ιστορικές περιόδους, αλλά και ζωγραφικές αναπαραστάσεις ειδών που εξαφανίστηκαν.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΦΗΚΑΣ, ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΤΣΟΥΝΗΣ

Οικοτουριστικός οδηγός της Ελλάδας.

Γενική Γραμματεία Νέας Γενιάς - Ελληνική Εταιρεία Προστασίας της Φύσης, Αθήνα 1993, σελ. 195

Πλήρης οδηγός της ελληνικής φύσης, από δύο περιπατητές-μελετητές της. Βιβλίο γραμμένο κυρίως για υποψήφιους επισκέπτες: πεζοπόρους, ορειβάτες, ποδηλάτες, αλλά και επωχούμενους ώς κάποιο σημείο. Παρουσιάζονται αναλυτικά οι 10 Εθνικοί Δρυμοί, οι 11 υγροβιότοποι RAMSAR, τα 51 Διατηρητέα Μνημεία της Φύσης, τα 19 Αισθητικά Δάση και τα 2 Θαλάσσια Πάρκα. Ειδικά για τις δύο πρώτες κατηγορίες βιότοπων, οι συγγραφείς μάς ενημερώνουν για το ιστορικό της ίδρυσής τους και τα όριά τους, το κλίμα, το τοπίο, τη βλάστηση, τη χλωρίδα, την πανίδα, την ιστορία και τη μυθολογία που συνδέεται με κάθε περιοχή, τις διαδρομές, τα μονοπάτια, τις συνθήκες παραμονής, προσθέτοντας χρήσιμες πληροφορίες για τηλέφωνα και καταλύματα της περιοχής.

Υπάρχουν, επίσης, ένα ένθετο 32σέλιδο με πολλές όμορφες έγχρωμες φωτογραφίες, χάρτες για κάθε βιότοπο, γενικοί χάρτες ανά κατηγορία προστασίας, πλούσια βιβλιογραφία. Το βιβλίο κυκλοφορεί και στα αγγλικά.

ΚΩΣΤΑΣ ΤΣΙΠΗΡΑΣ

Οι 50 ωραιότερες πεζοπορικές και οικολογικές διαδρομές (Α΄ μέρος)

50 ακόμα πεζοπορικές και οικολογικές διαδρομές (Β΄ μέρος).

Νέα Σύνορα, Αθήνα 1992-93, σελ. 191+190

Πεζοπόροι, ορειβάτες, περιπατητές, φυσιολάτρες, οδοιπόροι, αναρριχητές, εκδρομείς, περιηγητές, ταξιδευτές και αναχωρητές του Σαββατοκύριακου, ιδού πεδίον δόξης λαμπρόν! Εκατό πεζοπορικές και οικολογικού ενδιαφέροντος διαδρομές, για όλες τις περιοχές της χώρας μας, για όλες τις δυνατότητες, για όλα τα βουνά, για όλες τις εποχές, για όλες τις προτιμήσεις. Με σημεία εκκίνησης, ενδιάμεσες στάσεις, χρόνο των επιμέρους διαδρομών, καταφύγια, χάρτες, γεωλογικές τομές των βουνών, εναλλακτικές πορείες. Όλες οι πληροφορίες από πρώτο χέρι, με φωτογραφικές μαρτυρίες και λεπτομερείς διαδρομές.

Η Ελλάδα από ψηλά είναι πιο όμορφη. Και τα νησιά έχουν βουνά, εκτός από παραλίες. Οι 12 από τις 100 διαδρομές αφορούν, ακριβώς, βουνά σε ορισμένα από τα νησιά μας (Κρήτη, Ζάκυνθος, Κεφαλλονιά, Ρόδος, Σαμοθράκη, κ.ά.). Οι διαδρομές που περιγράφονται δεν απαιτούν κατά κανόνα ιδιαίτερες ικανότητες, και βέβαια δεν είναι υποχρεωτική η ολοκλήρωσή τους. Καθένας, κάθε παρέα, ώς εκεί που μπορεί. Στόχος δεν είναι πάντα η κορυφή. Οι πορείες δεν γίνονται με σκοπό την άθληση ή την εκπαίδευση, αλλά, κυρίως, για τη γνωριμία με τη φύση, τη βιωματική, διανοητική και συναισθηματική αναβάπτιση στις αφετηρίες της ύπαρξης.