Η Αναχαίτιση  της Κλιματικής Αλλαγής απαιτεί άμεσα Νέο Οικονομικό Μοντέλο

Βάσω Κανελλοπούλου   

Η κλιματική αλλαγή είναι μαζί μας και για να μη χειροτερέψει,  απαιτεί από χρονική άποψη, άμεση κινητοποίηση. Κυρίως, απαιτεί αλλαγή οικονομικού μοντέλου γιατί σύμφωνα με τη σύγχρονη βιβλιογραφία, αν συνεχίσουμε με το παρόν μοντέλο πάμε για καταστροφή χωρίς αυτό να περιέχει ίχνος υπερβολής.

Είναι λοιπόν  σαν να πηγαίνουμε σε πόλεμο με εχθρό τον παγκόσμιο εαυτό μας. Είναι παράλογο, αλλά ακόμα και σήμερα και ενώ βρισκόμαστε σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, οι κλασσικοί οικονομολόγοι  συμβουλεύουν τις κυβερνήσεις με εντελώς αντι-περιβαλλοντικά κριτήρια ως να είναι περιβαλλοντικά αναλφάβητοι. Όχι μόνον δεν μετρούν το κόστος της ζημιάς στο περιβάλλον, συνεχίζοντας να επιτρέπουν στην αγορά να στέλνει λανθασμένα μηνύματα, όχι μόνον δεν συνυπολογίζουν τις πολύτιμες υπηρεσίες που μας προσφέρουν τα οικοσυστήματα, αλλά  παρόλη τη δήθεν κινητοποίηση για την κλιματική αλλαγή, συνεχίζουν να μετρούν την ευημερία με  το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν που δεν περιλαμβάνει περιβαλλοντικούς δείκτες, προωθώντας κυρίως την οικονομική μεγέθυνση  και όχι την ευημερία ή τη βιωσιμότητα.

Όμως η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής εκτός από σεβασμό στα οικοσυστήματα, απαιτεί ΑΜΕΣΑ μείωση της υλικής κατανάλωσης και της χρήσης ενέργειας. Με κλασσικούς οικονομικούς όρους πρόκειται για μείωση της μεγέθυνσης. Πολλοί μιλούν για από-ανάπτυξη,  άλλοι για κατάπτυξη και τέλος για από-μεγέθυνση (το σωστό). Παράδειγμα τα ξένα περιοδικά “La Decroissance”     στη Γαλλία  και “La Decrescita”   στην Ιταλία, ή τα σχετικά διεθνή συνέδρια  (www.Degrowth.net). Βλέπε επίσης τις Αρχές της Από-μεγέθυνσης  (Declaration of Degrowth) στο http://worldin balance.net/agreements/ec-degrowth. 

Στη μετάφραση προς την Ελληνική γλώσσα υπάρχει μία σύγχυση, καθώς η μεγέθυνση μεταφράζεται ορισμένες φορές ως ανάπτυξη χαρίζοντας αυτόν τον όρο μόνο στα ποσοτικά του χαρακτηριστικά, ενώ έχει και ποιοτικά. Σε επικοινωνιακό επίπεδο, αυτή η σύγχυση λειτουργεί αρνητικά γιατί άλλο είναι να προτείνεις έλλειψη μεγέθυνσης και άλλο έλλειψη ανάπτυξης καθώς η τελευταία περιλαμβάνει  και την ποιότητα των δημοσίων αγαθών όπως πχ το αστικό ή το φυσικό περιβάλλον.

Είμαστε λοιπόν υπέρ της λιτότητας και της «από-μεγέθυνσης»  αλλά επειδή πρέπει να μιλάμε καθαρά και να λέμε τα πράγματα με το όνομά τους  παραδεχόμαστε ότι σύμφωνα  με τα σημερινό κλασσικό οικονομικό μοντέλο αυτό σημαίνει απώλεια θέσεων εργασίας- κάτι που δεν το επιθυμεί  κανείς . Αυτό το καίριο ερώτημα στο οποίο πρέπει να απαντήσουμε χωρίς να κρύβουμε το κεφάλι μας στην άμμο ερευνά η βρετανική μελέτη με τίτλο Prosperity without Growth (εκδότης :Sustainable Development Commission, UK). H μελέτη  προτείνει κάτι που τρελαίνει τους κλασσικούς οικονομολόγους, δηλαδή στασιμότητα για τις αναπτυγμένες χώρες (σταθερή οικονομία χωρίς μεγέθυνση) και μεγέθυνση μόνο για τις αναπτυσσόμενες. Αναφέρεται στους περιβαλλοντικούς-οικονομολόγους και λέει ότι μόνον αυτοί πρέπει από εδώ και πέρα να συμβουλεύουν τις κυβερνήσεις. Προτείνει υιοθέτηση καινούριων μακροοικονομικών μοντέλων για τη βιωσιμότητα, που  αποτελούν μια τεράστια πρόκληση για τους  οικονομολόγους οι περισσότεροι των οποίων έχουν εκπαιδευθεί ως αντι-περιβαλλοντιστές. Τα υφιστάμενα μακροοικονομικά μοντέλα, απλά δεν είναι βιώσιμα. Χρειάζεται άμεσα νέου τύπου οικονομική οργάνωση.

Ποιό θα είναι το νέο οικονομικό μοντέλο που από άποψη θέσεων εργασίας αντέχει στην επιθυμητή «από-μεγέθυνση» χωρίς την οποία θα έχουμε και οικολογική και οικονομική καταστροφή;  Η ως άνω μελέτη κάνει διάφορες προτάσεις όπως μείωση των ωρών εργασίας, σε συνδυασμό με αυξημένες επενδύσεις σε υποδομές, σε βιώσιμες τεχνολογίες και στην αποκατάσταση των οικοσυστημάτων.  Εμείς θεωρούμε ότι η Kοινωνική Oικονομία μπορεί να αποτελεί σημαντικό μέρος της λύσης . Διαβάστε τα σχετικά άρθρα των Τάκη Νικολόπουλου, Δημήτρη Καπογιάννη και Γιώργου Τσομπάνογλου στο παρόν τεύχος του Δαίμονα. Περιλαμβάνουν προτάσεις και ιδέες μιας πιο δίκαιης και αλληλέγγυας οικονομικής οργάνωσης που προσπαθεί να καλύψει τις ελλείψεις της αγοράς με δράσεις  που μπορούν να έχουν έμμεση ή άμεση σχέση με την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Σε παρόμοιο μήκος κύματος κινείται και το άρθρο της Γιολάντας Ζιάκα για τις καινοτόμες δράσεις, ενώ τα άρθρα των Σ. Μοιρασγεντή, Φ. Δημητρακούδη, Ε. Παπαδημητρίου και Β. Κανελλοπούλου αποτυπώνουν σημαντικές αποχρώσεις των προβλημάτων της μάχης για αναχαίτιση της κλιματικής αλλαγής, εν όψει της πορείας για την παγκόσμια κλιματική συνάντηση της Κοπεγχάγης που θα γίνει το Δεκέμβριο.

Αν οραματισθούμε μια παγκόσμια οικονομία που λειτουργεί με τις αρχές της κοινωνικής αλληλέγγυας οικονομίας, θα παλέψουμε για να την αποκτήσουμε. Αντίθετα αν συνεχίσουμε με το σημερινό οικονομικό μοντέλο που μας έφερε την κλιματική αλλαγή, η περιβαλλοντική κρίση θα επιδεινωθεί και όπως έδειξε

και η διάσημη πλέον έκθεση του Νίκολας Στερν, το κόστος των καταστροφών θα είναι πολύ μεγαλύτερο από οποιοδήποτε οικονομικό όφελος. Να λοιπόν πως αχρηστεύεται εκ των πραγμάτων το κλασσικό οικονομικό μοντέλο.

·          Το ίδιο βέβαια σημαίνει και η αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας, αλλά αυτό το έχουμε δεχθεί

Δαίμων της Οικολογίας,

τ. 97, 10/09