Από την Αυστραλία

Βασίλης Παπακριβόπουλος

Τον περασμένο Αύγουστο, εντόπισα μέσα σε διάστημα μερικών ημερών, δύο ενδιαφέροντα κείμενα της ανταποκρίτριας της Le Monde στην Αυστραλία, τα οποία μας δίνουν μια ιδέα για την επικαιρότητα σε μια ήπειρο την οποία ο ελληνικός Τύπος συνηθίζει να αγνοεί. Ας τα δούμε λοιπόν.  

 Την δεκαετία του 1980, ο Πήτερ Γκάρετ έγινε γνωστός ως ο τραγουδιστής του (πολύ καλού) ροκ συγκροτήματος Midnight Oil  αλλά και για τη στράτευσή του στην υπόθεση της προστασίας του περιβάλλοντος, καθώς επί χρόνια χρησιμοποιούσε τη σκηνή ως βήμα για να καταγγέλλει τις καταστροφές που προκαλούσε στο περιβάλλον ο πανίσχυρος κλάδος της αυστραλιανής εξορυκτικής βιομηχανίας. Μάλιστα, στο απόγειο της διασημότητάς του ήταν γνωστός με το παρατσούκλι «Πράσινος Γίγαντας». Στη συνέχεια, τον κέρδισε η πολιτική: εξελέγη βουλευτής των Πράσινων και, όταν οι Εργατικοί ανήλθαν στην εξουσία το 2007 μετά τη συντριπτική ήττα του Τζον Χάουαρντ (στενού φίλου του προέδρου Μπους και ορκισμένου εχθρού του περιβάλλοντος και του αγώνα για την αποτροπή της κλιματικής αλλαγής), ανέλαβε το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Πολιτισμού.

Όλο αυτό το διάστημα, όντας σε ένα υπουργείο το οποίο οι κυβερνήσεις σε ολόκληρο τον πλανήτη θεωρούν «δευτεροκλασάτο», ο Γκάρετ υποχρεώθηκε να πιει αρκετά πικρά ποτήρια. Όμως, στα μέσα του περασμένου καλοκαιριού, βρέθηκε μπροστά σε ένα πολύ πραγματικά σκληρό δίλημμα: να συνυπογράψει την απόφαση της κυβέρνησης για τη δημιουργία ενός ορυχείου ουρανίου στο Four Mile, στη Νότια Αυστραλία, ή να σταθεί συνεπής με τις θέσεις που υποστήριζε παλαιότερα, όταν ήταν ένας από τους πρωτεργάτες του αντιπυρηνικού κινήματος στη χώρα και κατακεραύνωνε την στήριξη που παρείχαν οι Εργατικοί στο άνοιγμα νέων ορυχείων ουρανίου, γράφοντας μάλιστα κι ένα τραγούδι γι’ αυτό το θέμα, το Dead Heart.

Καθώς όπως όλοι γνωρίζουμε η εξουσία και τα αξιώματα έχουν τη γλύκα τους, ο Γκάρετ διάλεξε την πρώτη επιλογή, δηλώνοντας ότι θα κάνει τα πάντα για να είναι αυτό το ορυχείο το «ασφαλέστερο στον κόσμο» και κατέληξε: «Εντάχθηκα στο Εργατικό Κόμμα και είμαι μέλος της κυβέρνησης. Όπως μάλιστα δήλωσα εκείνη την εποχή, ως μέλος της κυβερνητικής ομάδας, θα δέχομαι τις αποφάσεις που θα λαμβάνει η κυβέρνηση.»

Όμως, σύμφωνα με την οικολογική οργάνωση Australian Conservation Foundation –της οποίας πρόεδρος ήταν ο Γκάρετ πριν από μια δεκαετία!- ο τρόπος με τον οποίο θα υλοποιηθεί αυτή η επένδυση η οποία θα παράγει 1.400 τόνους οξειδίου του ουρανίου ετησίως, θα οδηγήσει αναπόφευκτα στη μόλυνση του υδροφόρου ορίζοντα. Επιπλέον, η οργάνωση υποστηρίζει ότι ο Υπουργός Περιβάλλοντος θα έπρεπε να είχε απαιτήσει την υιοθέτηση πολύ πιο αυστηρών περιβαλλοντικών όρων, αλλά και ένα ολοκληρωμένο σχέδιο αποκατάστασης της τοποθεσίας όταν το ορυχείο θα σταματήσει τη λειτουργία του.

Όπως είναι φυσικό, η στάση του προκάλεσε κύμα εξαιρετικά οργισμένων αντιδράσεων σε ολόκληρη τη χώρα. Πολλοί μίλησαν για προδοσία των ιδανικών για τα οποία κάποτε αγωνιζόταν. Μάλιστα, στο Facebook δημιουργήθηκε και μια ομάδα με τον εξής τίτλο : «ο Πήτερ Γκάρετ είναι ο πλέον απογοητευτικός άνθρωπος σε ολόκληρη την Αυστραλία». Βέβαια, από την άλλη πλευρά, οι –μάλλον λιγοστοί πλέον- υποστηρικτές του συμμερίζονται τη γνώμη μιας δημοσιογράφου της Sydney Morning Herald η οποία αναρωτιέται «πόσοι από εμάς θα θυσίαζαν τις εύκολες χαρές που εξασφαλίζει η λατρεία του κοινού για τις απογοητεύσεις που περιμένουν όλους όσους εργάζονται στο εσωτερικό τους συστήματος»…

Την ίδια περίοδο, ένα άλλο περιβαλλοντικό ζήτημα οδηγούσε σε αντιπαράθεση την κυβέρνηση και σημαντικές οικολογικές οργανώσεις της χώρας με την πλειοψηφία των Αβοριγίνων που ζουν στην Χερσόνησο της Υόρκης, ενώ παράλληλα προκαλούσε και σημαντικό διχασμό στην τοπική κοινότητα των Αβοριγίνων.

Αυτή η περιοχή της Βορειοανατολικής Αυστραλίας (με έκταση λίγο μεγαλύτερη από εκείνη της Ελλάδας) είναι μια από τις περιοχές του κόσμου στις οποίες το –εντυπωσιακό- φυσικό περιβάλλον και η πλούσια βιοποικιλότητα (ενδεικτικά, από αυτήν την περιοχή αρχίζει το εντυπωσιακό Μεγάλο Κοραλλιογενές Φράγμα) έχουν υποστεί τις λιγότερες καταστροφές. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι είναι εξαιρετικά αραιοκατοικημένη (μόλις 13.000 κάτοικοι), πράγμα που αντισταθμίζει με το παραπάνω τις επιπτώσεις ορισμένων ορυχείων βωξίτη. 

Με στόχο την διεύρυνση της προστασίας αυτού του πολύτιμου περιβαλλοντικού θησαυρού και στη συνέχεια της ανακήρυξής του σε τμήμα της παγκόσμιας κληρονομιάς της ανθρωπότητας από την Unesco, η κυβέρνηση της πολιτείας του Κουήνσλαντ, σε συνεργασία με την οικολογική οργάνωση Wilderness Society, ψήφισε το 2005 τον Wild River Act. Πρόκειται για έναν νόμο που επιτρέπει τη θέσπιση περιορισμών στις βιομηχανικές και αγροτικές δραστηριότητες που διεξάγονται στις παραποτάμιες ζώνες «οικολογικά ευαίσθητων» ποταμών. Στις αρχές του περασμένου Απριλίου, τρεις από τους ποταμούς της Χερσονήσου υπήχθησαν στις ρυθμίσεις του νόμου, ενώ η  Wilderness Society ευελπιστεί ότι σύντομα θα ακολουθήσουν άλλοι δέκα.

Ωστόσο, αυτή η εξέλιξη δεν άρεσε καθόλου στην πλειοψηφία των Αβοριγίνων κατοίκων της περιοχής, οι οποίοι θεωρούν ότι χάνεται κάθε ευκαιρία για την οικονομική ανάπτυξη της «αναξιοποίητης» έως τώρα περιοχής τους και αντιδρούν εντονότατα. Ο Νόελ Πήρσον, ένας από τους πλέον προβεβλημένους ηγέτες του κινήματος για την οικονομική ανάπτυξη της Χερσονήσου, παραιτήθηκε από τη θέση του διευθυντή του Ινστιτούτου της Χερσονήσου για να αφιερωθεί απερίσπαστος στον αγώνα του· επιπλέον, στις αρχές Αυγούστου, οι ακτιβιστές του κινήματος οργάνωσαν χάπενινγκ καταγγελίας το οποίο έκλεψε την παράσταση από την εκδήλωση που είχε οργανώσει η Wilderness Society για να προβάλλει το έργο της: δύο άτομα μεταμφιεσμένα σε κοάλα (οι οικολόγοι) έσερναν αλυσοδεμένους Αβορίγινες!  

Σύμφωνα με τον Πήρσον, όταν ολοκληρωθεί η εφαρμογή αυτού του νομοθετικού πλαισίου,  το 80% της Χερσονήσου θα καταδικαστεί στην «μη ανάπτυξη», ενώ «θα απαγορευτεί στις τοπικές κοινότητες να αναπτύξουν ακόμα και μικρού μεγέθους γεωργικές εκμεταλλεύσεις για να εξασφαλίσουν τη διατροφή των μελών τους». Επιπλέον, τονίζει ότι –όπως εξάλλου και στην υπόλοιπη Αυστραλία- η ανεργία είναι ιδιαίτερα υψηλή στην κοινότητα των Αβοριγίνων της Χερσονήσου «με αποτέλεσμα αυτά τα μέτρα να μας καταδικάζουν να εξαρτώμαστε ισοβίως από την κοινωνική πρόνοια. Ακόμα κι αν τυπώσετε την επιταγή της Πρόνοιας σε ανακυκλωμένο χαρτί, δεν παύει να είναι βοήθημα σε άπορους!»  

Βέβαια, η Wilderness Society ανταπαντά ότι δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα για την παραδοσιακή γεωργία και ότι, αντίθετα, οι διαφωνούντες είχαν στο νου τους την ανάπτυξη της υπερεντατικής βαμβακοκαλλιέργειας, η οποία τόσα προβλήματα έχει προκαλέσει στον αυστραλιανό Νότο, καθώς απαιτεί τεράστιες ποσότητες νερού (σε μια χώρα που πλήττεται από έντονες ξηρασίες) και φυτοφαρμάκων. Προσθέτει μάλιστα ότι ακόμα και οι κτηνοτροφικές μονάδες μπορούν να είναι συμβατές με το περιβαλλοντικό νομοθετικό πλαίσιο, αρκεί να τηρούν συγκεκριμένες προδιαγραφές.

Από την άλλη πλευρά, δεν συμμερίζονται όλοι οι Αβορίγινες την άποψη ότι η επίκληση της προστασίας του περιβάλλοντος συνιστά έναν δεύτερο εξανδραποδισμό της φυλής τους που αποσκοπεί να τους στερήσει και τα τελευταία εδάφη που τους έχουν απομείνει: ένα μέρος της κοινότητας πιστεύει ότι τους παρουσιάζεται μια σημαντική ευκαιρία για την προώθηση μιας πραγματικά βιώσιμης ανάπτυξης και του οικοτουρισμού.

  Η μεγαλύτερή τους επιτυχία ήταν το  τραγούδι Beds are burning από τον δίσκο Diesel and Dust (1988).

  Le Monde, 2-8-09, «En Australie, la trahison de l’ex-rocker devenu ministre»

  le Monde, 5-8-09, «Aborigènes contre écologistes : débat autour de la protection du cap York, en Australie»

Δαίμων της Οικολογίας,

τ. 97 10/09