«Σαν να τρώμε πετρέλαιο και να φτύνουμε αέρια θερμοκηπίου»

Βάσω Κανελλοπούλου

Oι αντιδράσεις για τις προτεινόμενες αλλαγές στο σύστημα υγείας των ΗΠΑ,  επικεντρώνονται συνήθως στο τεράστιο κόστος  και τον αντίστοιχο ρόλο του κράτους. Πράγματι, τα έξοδα της υγειονομικής περίθαλψης αυξάνονται συνεχώς καθώς, εκτός από τις τιμές των φαρμάκων, αυξάνεται αποδεδειγμένα και η νοσηρότητα. Σύμφωνα με τον ερευνητή-δημοσιογράφο και καθηγητή πανεπιστημίου Μάικλ Πόλλαν  των New York Times, αυτό εν μέρει οφείλεται σε ασθένειες που συνδέονται με τη διατροφή όπως πχ ο διαβήτης τύπου 2  (ή τα εγκεφαλικά, τα καρδιακά νοσήματα και ο καρκίνος ). Αν δεν γίνουν σοβαρές αλλαγές στον τρόπο παραγωγής και επεξεργασίας  της τροφής, κατά τη γνώμη του Πόλλαν, δεν είναι εφικτό να υπάρξει ένα λειτουργικό σύστημα υγείας στις ΗΠΑ. Επιπλέον πιστεύει πως δεν θα είναι εφικτό να αντιμετωπισθεί  ούτε η Κλιματική Αλλαγή ούτε το φλέγον θέμα της μείωσης της ενεργειακής εξάρτησης. Αλήθεια, πώς συνδέονται όλα αυτά με το φαγητό;

Σε ανοικτή επιστολή προς τον πρόεδρο Ομπάμα, ο ως άνω ερευνητής υπενθυμίζει ότι η απομάκρυνση από το σημερινό μοντέλο βιομηχανικής γεωργίας,  πρέπει να γίνει άμεση προτεραιότητα της νέας κυβέρνησης.  Μετά το αυτοκίνητο, η βιομηχανική γεωργία χρησιμοποιεί περισσότερα ορυκτά καύσιμα από οποιοδήποτε άλλο τομέα. Μέσα στον εικοστό αιώνα η εκβιομηχάνιση της γεωργίας έφερε τεράστια αύξηση στα αέρια θερμοκηπίου που εκλύονται. Τα χημικά λιπάσματα, τα φυτοφάρμακα, οι αγροτικές μηχανές, η σύγχρονη επεξεργασία της τροφής και οι συσκευασίες έχουν κυριολεκτικά μεταμορφώσει ένα σύστημα που

-το 1940 ξόδευε μια θερμίδα ενέργειας προερχόμενης από ορυκτά καύσιμα για την παραγωγή 2,3 θερμίδων τροφικής ενέργειας

-ενώ σήμερα, ξοδεύει δέκα θερμίδες από ορυκτά καύσιμα για την παραγωγή μιας θερμίδας τροφικής ενέργειας

Επομένως γράφει ο Πόλλαν , όταν τρώμε είδη της βιομηχανικής γεωργίας είναι σαν να τρώμε πετρέλαιο και να φτύνουμε αέρια θερμοκηπίου.

Οι ενεργοβόρες αλλά  φθηνές διατροφικές θερμίδες που προσφέρει η βιομηχανική γεωργία έχουν επιφέρει μεγάλη νοσηρότητα στους πολίτες των ΗΠΑ όπως δείχνουν οι στατιστικές, με τεράστιο αντίστοιχο κόστος για τη δημόσια (αλλά και την προσωπική) υγεία. Ενώ τα οικογενειακά έξοδα για τη διατροφή έχουν μειωθεί σε σημαντικό ποσοστό, την ίδια ακριβώς περίοδο έχουν διογκωθεί τα ιδιωτικά οικογενειακά έξοδα για θέματα υγείας. Πέραν αυτού, συνεχίζει ο Πόλλαν, υπάρχουν αρνητικές  επιπτώσεις στην εξωτερική πολιτική. Οι φθηνές (και επιδοτούμενες) διατροφικές θερμίδες των ΗΠΑ είναι καταστροφικές για τους αγρότες των αναπτυσσόμενων χωρών που δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν τον φθηνό ανταγωνισμό.

Γιατί να ενδιαφέρει την Ελλαδίτσα, η διατροφική κατάσταση των ΗΠΑ; Μα γιατί όλα συνδέονται, το φαγητό, η υγεία, το κλίμα, η ενέργεια,  οι μετανάστες….Τα  εισαγόμενα προϊόντα της βιομηχανικής γεωργίας (επεξεργασμένα με κοκτέηλ χημικών) είναι ήδη  και στα δικά μας σουπερμάρκετ, οι πολιτικές υποστήριξης της βιομηχανικής γεωργίας είναι ήδη σφηνωμένες στο μυαλό μας ως δήθεν οι καλλίτερες, οι επιπτώσεις της στην εξωτερική πολιτική κτυπούν κάθε μέρα και τη δική μας πόρτα  με τους χιλιάδες μετανάστες από χώρες που οι άνθρωποι πεινούν. Όλα έχουν ήδη φθάσει  εδώ, έστω και εάν στη λαϊκή αγορά εξακολουθούμε και βρίσκουμε κάποιους μικρομεσαίους ντόπιους παραγωγούς. Η βιομηχανική γεωργία μας επιβάλλεται παγκοσμίως μέσω των διεθνών οργανισμών αλλά και των όρων που τίθενται στις αναπτυσσόμενες χώρες με εργαλείο τα προγράμματα επισιτιστικής βοήθειας και «ανάπτυξης». Η βιομηχανική γεωργία, εκτός από τα προβλήματα υγείας, εκτός από την επιδείνωση της κλιματικής αλλαγής, εκτός από τα προβλήματα ενέργειας, θα μας φέρει και ένα επιπλέον μεταναστευτικό κύμα που θα είναι αδύνατον να αντιμετωπίσουμε χωρίς πολιτικές που θα κρατήσουν τους αγρότες στη γη τους. Η βιομηχανική γεωργία θα φέρει και άλλα σημαντικά προβλήματα όπως ο πολιτικός έλεγχος μέσω του διατροφικών κυκλωμάτων. Με στόχο την αναχαίτιση της κλιματικής αλλαγής αλλά και για τη διατροφική μας ασφάλεια, ας ανασκουμπωθούμε  για  στήριξη της μικρομεσαίας πολύ-λειτουργικής γεωργίας (ποικιλία σοδειάς ), για μείωση των αποστάσεων που διανύουν τα τρόφιμα από την πηγή ως την κατανάλωση, για μείωση  των συσκευασιών, για υιοθέτηση βιολογικής λίπανσης,  για συνεταιρισμούς παραγωγού-καταναλωτή…..Στις απίστευτες ιστορίες  της βιομηχανικής γεωργίας, θα επανέλθουμε. Είναι πραγματικές  αλλά αντάξιες, ενός ευφάνταστου συγγραφέα.  

Εν τω μεταξύ, εν όψει της Συνάντησης της Κοπεγχάγης  για την Κλιματική Αλλαγή το Δεκέμβριο 2009, το  διεθνές λόμπυ της Βιομηχανίας τροφίμων ετοιμάζεται να αντεπιτεθεί για να ενισχύσει τη θέση του. Δυστυχώς το λόμπυ θα είναι παρόν στην Κοπεγχάγη στοχεύοντας να συμπεριλάβει κάποιες από τις μαζικές πρακτικές στην καθαρή ανάπτυξη που δήθεν δεν επιβαρύνει το φαινόμενο του θερμοκηπίου….

_____

Michael Pollan, “Farmer in Chief”, The New York Times Magazine, Oct 9, 2008

  Βλέπε επίσης  M. Pollan “The Omnivore΄,s Dilemma”,  Bloomsbury, London, Berlin,New York,2007

και τα ντοκυμαντέρ:

α. «KING CORN»   Βραβευμένο στο ECOFILMS  Ρόδου 2009

β. «FOOD INC.»       Για τις πολυεθνικές της διατροφής. Θα προβληθεί σύντομα στο Public Television  των ΗΠΑ και στις αίθουσες

Δαίμων της Οικολογίας,

τ. 97 10/09