Σύντομος απολογισμός των κυβερνητικών πεπραγμένων της τελευταίας 6ετίας στο πεδίο της Κλιματικής Αλλαγής

Σεβαστιανός Μοιρασγεντής

Κύριος Ερευνητής ΕΑΑ

seba@meteo.noa.gr

Σε αρκετές συζητήσεις κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου, ακόμη και στις τηλεμαχίες των πολιτικών αρχηγών, ο πρώην Πρωθυπουργός κ. Καραμανλής αναφέρθηκε στις επιδόσεις της χώρας μας σχετικά με τον περιορισμό των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου, τονίζοντας ότι είναι μία από τις 3-4 Ευρωπαϊκές χώρες που ήδη βρίσκεται εντός των στόχων του Κιότο. Είδηση ασφαλώς εντυπωσιακή, που προκαλεί έκπληξη στους παροικούντες την Ιερουσαλήμ, δεδομένου ότι συνήθως η χώρα μας συγκαταλέγεται στις τελευταίες θέσεις μεταξύ των Ευρωπαϊκών εταίρων σε θέματα προστασίας περιβάλλοντος (... και όχι μόνο). Δυστυχώς, για ακόμη μία φορά είναι κρίμα να διαπιστώνουμε ότι ο θησαυρός ήταν άνθρακες (κυριολεκτικά και μεταφορικά). Η «δημιουργική λογιστική» βρήκε πεδίο δόξης λαμπρό και στο ζήτημα της κλιματικής αλλαγής. Και εξηγούμαστε:

Η Ελλάδα είμαι μία από τις 5 χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης που, με βάση το Πρωτόκολλο του Κιότο το 1997 και τη Συμφωνία Δίκαιης Κατανομής των Βαρών εντός της Ένωσης το 1998, έχει το δικαίωμα να αυξήσει (κατά 25%) τις εκπομπές της την περίοδο 2008-2012 (1η περίοδος του Κιότο) σε σχέση με το έτος βάσης (1990 για διοξείδιο του άνθρακα, μεθάνιο και υποξείδιο του αζώτου, και 1995 για τα λεγόμενα φθοριούχα αέρια). Ήδη το 2007 (το πλέον πρόσφατο έτος για το οποίο είναι διαθέσιμα απογραφικά στοιχεία σχετικά με τις εθνικές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου) η αύξηση των εκπομπών έχει φθάσει το 22,4%, εξαντλώντας ουσιαστικά τα περιθώρια αύξησης που μας είχαν δοθεί με τη συμφωνία του Κιότο. Πράγματι, οι εκπομπές του 2007 είναι κάτω του στόχου, όπως ήταν και αυτές του 2006, του 2005, του 2004, του 2003, του 2002, του 2001, του 2000, κλπ. Προς τι λοιπόν οι πανηγυρισμοί για το ότι ήδη είμαστε εντός των στόχων; Υπήρξε καμία χρονιά που δεν είμασταν; ασφαλώς και ΟΧΙ. Όμως, το πραγματικό ζητούμενο, για το οποίο και θα ελεγχθούμε ως χώρα, είναι αν θα είμαστε εντός των στόχων την περίοδο 2008-2012, δεδομένου ότι ήδη έχουμε εξαντλήσει τα περιθώρια αύξησης των εκπομπών και με βάση το οικονομικό μας μοντέλο, η βελτίωση των οικονομικών συνθηκών και της ποιότητας ζωής των πολιτών θα σημάνει αύξηση των εκπομπών, και πλέον υπέρβαση του ορίου. Το 2007 οι εκπομπές αυξήθηκαν σε σχέση με το προηγούμενο έτος κατά 3%, οπότε αν συνεχίσουμε έτσι το μόνο βέβαιο είναι ότι θα είμαστε μακράν εκτός στόχων την κρίσιμη περίοδο 2008-2012, και μάλιστα ήδη από το πρώτο έτος.

Πιο ασφαλή συμπεράσματα σχετικά με τις επιδόσεις του κυβερνητικού έργου αυτής της περιόδου σε σχέση με τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου θα μπορούσαν να εξαχθούν από την πρόοδο των βασικών μέτρων που είχαν περιληφθεί στο Αναθεωρημένο Εθνικό Πρόγραμμα Μείωσης Εκπομπών Αερίων του Θερμοκηπίου που η ίδια η κυβέρνηση συνέταξε το 2006. Στο Πρόγραμμα αυτό, ως βασικοί άξονες πολιτικών και μέτρων για την επίτευξη των στόχων του Κιότο είχαν υιοθετηθεί:

Ψ         Η προώθηση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) με αιχμή τα αιολικά.

Ψ         Η εξοικονόμηση ενέργειας στα κτίρια.

Ψ         Η εφαρμογή του συστήματος εμπορίας ρύπων.

Σε σχέση με τις ΑΠΕ, παρά το έντονο επενδυτικό ενδιαφέρον, καταγράφονται δραματικές καθυστερήσεις. Είναι χαρακτηριστικό, ότι το Εθνικό Πρόγραμμα, προέβλεπε το 2010 να έχουν εγατασταθεί 2.350 MW αιολικών πάρκων προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι. Είμαστε στα τέλη το 2009 και η εγκατεστημένη ισχύς των αιολικών πάρκων στη χώρα μόλις υπερβαίνει τα 1.000 MW. Με βάση λοιπόν τον προγραμματισμό, σε ένα έτος θα πρέπει να εγκαταστήσουμε περισσότερα αιολικά από όσα εγκαταστάθηκαν στη χώρα την τελευταία δεκαπενταετία! Ακόμη μεγαλύτερες είναι οι καθυστερήσεις στην εφαρμογή μέτρων μείωσης των εκπομπών στα κτίρια, αφού 6 χρόνια διακυβέρνησης δεν έφθασαν προκειμένου να καταστεί λειτουργική η Ευρωπαϊκή Οδηγία 2002/91/ΕΚ για την ενεργειακή συμπεριφορά των κτιρίων. Η αναποτελεσματικότητα εξάλλου στην εφαρμογή πολιτικών εξοικονόμησης ενέργειας στα κτίρια οδήγησε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να μη κάνει αποδεκτό το αρχικό Ελληνικό Σχέδιο Κατανομής Δικαιωμάτων Εκπομπών στο πλαίσιο της λειτουργίας του συστήματος εμπορίας ρύπων, και να επιβάλλει τελικά την κατανομή μικρότερου αριθμού δικαιωμάτων εκπομπών στην Ελληνική βιομηχανία. Τι ειρωνεία, η οικονομική κρίση φαίνεται ότι αποτελεί το πιο αποτελεσματικό (και ίσως το μοναδικό) μέτρο της απερχόμενης κυβέρνησης για μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου.

Ένα άλλο «επίτευγμα» της περιόδου αποτέλεσε και η απαγόρευση συμμετοχής της χώρας στους ευέλικτους μηχανισμούς του Πρωτοκόλλου του Κιότο για διάστημα άνω των 6 μηνών, λόγω της πρωτοβουλίας του ΥΠΕΧΩΔΕ να διαλύσει το τότε υπάρχον σύστημα απογραφής των εκπομπών χωρίς να εξασφαλίσει την έγκαιρη δημιουργία μιας διάδοχης και αξιόπιστης κατάστασης. Η είδηση έκανε το γύρω του κόσμου, πλήττοντας τη φήμη της χώρας, δεδομένου ότι ήταν η πρώτη που υπέστη κύρωση αυτού του είδους. Η άρση της απογόρευσης (που σημειωτέον απείλησε να τινάξει στον αέρα ολόκληρο το Ευρωπαϊκό σύστημα εμπορίας ρύπων) επετεύχθει τελικά μετά από 2 αποτυχημένες προσπάθειες του ΥΠΕΧΩΔΕ. Αντίθετα, το ΥΠΕΧΩΔΕ φάνηκε πολύ πιο αποτελεσματικό στη συκοφάντηση επιστημόνων και μη-κυβερνητικών οργανώσεων σχετικά με το φιάσκο της χώρας, χρησιμοποιώντας τα λεφτά των Ελλήνων φορολογουμένων για ολοσέλιδες καταχωρήσεις στον ημερήσιο τύπο, προκειμένου να μεταθέσει τις ευθύνες του...

Στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια διοργανώθηκαν αρκετές διεθνείς συναντήσεις σε σχέση με πτυχές της κλιματικής αλλαγής, στις οποίες κυβερνητικοί αξιωματούχοι έδωσαν το παρόν. Δυστυχώς όμως, στο σύνολό τους έμειναν στο επίπεδο των εντυπώσεων. Είναι χαρακτηριστικό, ότι καμία Ελληνική εταιρεία δεν συμμετέχει στην υλοποίηση έργων στο πλαίσιο του Μηχανισμού Καθαρής Ανάπτυξης, ένα πεδίο συνεργασίας αναπτυγμένων και αναπτυσσόμενων χωρών με τεράστια δυναμική, που προσφέρει σημαντικές νέες αναπτυξιακές δυνατότητες.

Τέλος, εντελώς τυπική και υποτονική ήταν και η παρουσία της χώρας μας τα τελευταία χρόνια στις διεθνείς διαπραγματεύσεις που διεξάγονται για μια νέα διεθνή συμφωνία για το κλίμα, με πλήρη απουσία επεξεργασμένων θέσεων και προτάσεων.

Ευχή, ο θλιβερός αυτός απολογισμός να κλείνει κάπου εδώ, και το έργο της νέας κυβέρνησης να αναδείξει το ζήτημα της κλιματικής αλλαγής ως θεμελιώδη προτεραιότητα πάνω στην οποία θα οικοδομηθούν αναπτυξιακές, φιλοπεριβαλλοντικές και βιώσιμες πολιτικές.

Δαίμων της Οικολογίας,

τ. 97 10/09