Προγραμματικές δηλώσεις για το περιβάλλον

Σάκης Κουρουζίδης

,

Περάσαμε από έναν υπουργό ο οποίος τις λέξεις «κλίμα» και «κλιματική αλλαγή», στη διάρκεια της υπέρ-πενταετούς θητείας του, τις πρόφερε λιγότερες φορές από όσα είναι τα δάχτυλα του ενός χεριού του, σε μια υπουργό που, τουλάχιστον στις προγραμματικές της δηλώσεις, το έθεσε ως πρώτη προτεραιότητα του υπουργείου της (οι άλλες τρεις κατά σειρά προτεραιότητες που έθεσε ήταν: ΑΠΕ και εξοικονόμηση, Δάση και προστατευόμενες περιοχές και Αστική αναγέννηση – αυθαίρετη δόμηση).

Από τις ειδικότερες εξαγγελίες να επισημάνουμε –και να τις θυμόμαστε- τις παρακάτω: «Οι πετρελαϊκές μονάδες στα νησιά θα κλείσουν», «διαμόρφωση ενός εύχρηστου και άμεσα εφαρμόσιμου Κανονισμού Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων», «σύνταξη των δασικών χαρτών για το σύνολο της χώρας, με ορίζοντα ολοκλήρωσης τα επόμενα τρία χρόνια», «αναστέλλουμε την εφαρμογή της διάταξης του άρθρου 1 του ν. 3208/2003 για τον ορισμό των δασών αντικαθιστώντας τη με το άρθρο 3 του ν. 998/79», «οι διαφημιστικές πινακίδες θα κατέβουν», «η Αθήνα θα ανοίξει στη θάλασσά της», «θα αναθεωρήσουμε το Ρυθμιστικό της Αθήνας, ορίζουμε ομάδα δουλειάς που θα ξαναδεί το σχέδιο από την αρχή στην κατεύθυνση του περιορισμού των νέων τμημάτων της πόλης καθώς και των νέων αυτοκινητοδρόμων», «δεν μπορεί ούτε σπίτια να χτίζονται δίπλα στο κύμα ούτε να υπάρχουν διάσπαρτα σπίτια στα νησιά ξεπερνώντας κάθε έννοια οικισμού και φέρουσας ικανότητας», «αστική ανανέωση με την ανακύκλωση και την απόσυρση ακατάλληλων γερασμένων κτιρίων», «ένοχη σχέση Κράτους- Πολίτη», «θα ξαναδούμε το θέμα της ανακύκλωσης από την αρχή», «Ασωπός – αυτοί που ρυπαίνουν θα σταματήσουν και θα πληρώσουν την απορρύπανσή του», «Εθνικό πρόγραμμα εξοικονόμησης του νερού», «Αναμόρφωση του ΕΤΕΡΠΣ, θα ενσωματωθεί στο Πράσινο Ταμείο μαζί με το Ταμείο των Δασών», «πρόγραμμα πράσινων προμηθειών για το δημόσιο», «μετάβαση στην εποχή της ενέργειας χαμηλών ή και μηδενικών εκπομπών CΟ2, χωρίς η πυρηνική ενέργεια να συμπεριλαμβάνεται στις αποδεκτές από εμάς λύσεις», «ο λιθάνθρακας δεν έχει θέση στο ενεργειακό μίγμα της χώρας».

Πέραν τού ότι οι εξαγγελίες είναι πάντα πιο εύκολες από την εφαρμογή τους, εντούτοις υπάρχουν στοιχεία θετικά όπως, όμως, και κάποιες σημαντικές παραλήψεις. Ένα από τα πιο καυτά θέματα που κληρονομεί το ΠΑΣΟΚ όχι μόνο από τη ΝΔ αλλά και από το παλαιότερο ΠΑΣΟΚ, είναι αυτό της εκτροπής του Αχελώου, ενός θέματος που έχει λάβει τις διαστάσεις όχι απλώς μιας σημαντικής αναπτυξιακής, αλλά και μιας συμβολικής επιλογής που θα σηματοδοτούσε μια γενναία στροφή στην αναπτυξιακή λογική, στο πλαίσιο της πράσινης ανάπτυξης. Δεν έγινε καμία αναφορά. Κακό αυτό, ίσως όμως και η μη αναφορά να σημαίνει –μακάρι!- κάποια διάθεση επανεξέτασής του. Δεν έγινε καμία αναφορά στο λιγνίτη και στις σχεδιαζόμενες νέες μονάδες. Αυτό μάλλον δεν είναι καλό, έτσι κι αλλιώς.

Επειδή όμως, η περιβαλλοντική πολιτική συνολικά δεν θα κριθεί μόνον από τις πολιτικές επιλογές του συγκεκριμένου υπουργείου αλλά και πολλών άλλων «συναρμόδιων» υπουργείων, εκεί τα πράγματα δεν είναι τόσο σαφή ούτε σε επίπεδο εξαγγελιών. Το υπουργείο Υποδομών, θα είναι ένας τομέας κλειδί και εν δυνάμει ανταγωνιστικός στο υπουργείο Περιβάλλοντος. Ξεκινάμε με ένα 69% του ΕΣΠΑ μεταφορών υπέρ των οδικών υποδομών, έναντι μόνον 19% για τα μέσα σταθερής τροχιάς και αυτό, στο βαθμό που παραμείνει ως έχει, θα είναι απολύτως περιοριστικό για μια στροφή προς την βιώσιμη κινητικότητα. Το υπουργείο Γεωργίας θα είναι ένα άλλο πεδίο όπου θα δοκιμαστεί η περιβαλλοντική πολιτική, όπως, βέβαια, και τα οικονομικά και αναπτυξιακά υπουργεία που έχουν και τον κύριο λόγο για την κατανομή κονδυλίων.

Τελευταίο, αλλά πολύ σημαντικό, είναι η ίδια η δημιουργία του ξεχωριστού υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής. Μήπως, όμως, η ενέργεια δεν κολλάει; Διαφωνώ απολύτως. Σήμερα, το θέμα της κλιματικής αλλαγής, ως κορυφαίο περιβαλλοντικό πρόβλημα, συμπυκνώνει το σύνολο της περιβαλλοντικής προβληματικής. Η ενέργεια, και στη φάση της παραγωγής αλλά και της κατανάλωσης, είναι ο κρισιμότερος παράγοντας που επηρεάζει τις εξελίξεις στο θέμα της κλιματικής αλλαγής.

Περιβαλλοντική πολιτική έξω από τις υποχρεώσεις που η κλιματική αλλαγή επιβάλει, δεν νοείται. Πολιτική για την κλιματική αλλαγή, ερήμην της ενεργειακής πολιτικής είναι αδιανόητη ή μάλλον είναι καταδικασμένη να ασχολείται με τα δευτερεύοντα των εκπομπών. Η τοποθέτηση της ενέργειας υπό την ομπρέλα –και την προτεραιότητα- της περιβαλλοντικής πολιτικής είναι, κατʼ αρχήν, μια πολύ σωστή απόφαση, έστω και ως δήλωση προθέσεων. Η ΔΕΗ βαρύνεται με την κατηγορία της πλέον ρυπογόνου δραστηριότητας στην Ελλάδα, ενοχοποιείται με την δυσφήμηση –αρχικά- και την καθήλωση –στη συνέχεια- των ΑΠΕ και η συνέχιση της λειτουργίας της έξω από τις προτεραιότητες που η κλιματική αλλαγή θέτει, θα τις έλυνε τα χέρια για τη συνέχιση μιας πορείας που είναι παράδειγμα προς αποφυγήν.

Η πράσινη ανάπτυξη ή η πράσινη στροφή στην ανάπτυξη δεν είναι, πια, και τόσο πολυτέλεια, είναι σχεδόν μονόδρομος, όχι μόνον για την πολιτική αλλά και για την αγορά, τις επιχειρήσεις, για ολόκληρη την κοινωνία. Μόνον η παρηκμασμένη αναπτυξιομανία του προηγούμενου ΥΠΕΧΩΔΕ δεν το είδε έγκαιρα. Ας το δούμε, λοιπον, ως μια πολύ ρεαλιστική, εκτός από αναγκαία, πιθανότητα να αρχίσει να συμβαίνει. Καλύτερα ας δουλέψουμε προς αυτό, πέραν του να το ευχόμαστε, αν δεν μας χαλάει τα αντιπολιτευτικά σχέδια.

Δαίμων της Οικολογίας,

τ. 98, 11/09