Κι όμως, μπορούν τα σπίτια να μην είναι ίδια μεταξύ τους...

Δημήτρης Αντωνακάκης

«Τι μπορεί να είναι χειρότερο από τα σπίτια;

Κουτιά: ασυγχώρητα ορθογώνια, ογκώδη,

Όλα ίδια μεταξύ τους».

Μ. Τσβετάγεβα

Αν αυτοί -εμείς- που τα σχεδιάζουμε, μπορούμε να παλέψουμε, να τα υπερασπιστούμε, εμψυχωμένοι από ένα όνειρο μιας κοινότητας, που πρέπει να ξυπνήσει, να συνειδητοποιήσει πως οδηγείται βήμα βήμα με νόμιμους δρόμους στην ασφυξία.

Χθες, οι πρώτες μέρες του φθινοπώρου. Άνοιξα διάπλατα τις πόρτες και βγήκα στον ημιυπαίθριο χώρο του σπιτιού. Η μυρωδιά της βροχής μπήκε βαθιά μέσα στο σπίτι, ανέβηκε τα σκαλοπάτια, τρύπωσε στις κρεβατοκάμαρες. Και ο ήχος της βροχής ο ήπιος θόρυβος πάνω στις στέγες και στο χώμα...- πυκνός και συνεχής, ασταμάτητος και ομοιόμορφος. Βγήκα σʼ αυτόν τον μαγικό χώρο, το στεγασμένο ύπαιθρο, τον ημιυπαίθριο χώρο, ό,τι πολύτιμο διαθέτει το σπίτι μας, προφυλαγμένο από τη βροχή και τον άνεμο, προέκταση της φύσης μέσα στο σπίτι, τη δική μας χτισμένη φύση, με τις γλάστρες και τα γιασεμιά, και κάθισα εκεί μπροστά στο χτιστό μαρμάρινο τραπέζι, χωρίς ούτε ένα χαρτί ούτε ένα βιβλίο. Έτσι, μετέχοντας απλώς στη συμφωνία της βροχής. Έστω για λίγη ώρα, ξεκλέβοντας τον χρόνο...

Χαζή εικόνα, θα πείτε, κι όμως, πόσοι άραγε θα επιθυμούσαν να μπορούσαν να έκαναν το ίδιο. Να ζήσουν για λίγο αυτές τις σπάνιες στιγμές, που μας γυρίζουν πίσω στα παιδικά μας χρόνια, κάτω από τα στέγαστρα και τα νησιώτικα στεγάδια. Αυτά που όλοι καταγράφουμε σαν εθνική «κληρονομιά», αυτήν που επιβάλλουν να διατηρήσουμε, αλλά ταυτόχρονα μας απαγορεύουν να δημιουργήσουμε, προεκτείνοντάς τη στο σήμερα.

Τι τρέλα, τι ασυνέπεια, τι βλακεία!

Ένας νόμος κάποτε σχεδιασμένος από μια ομάδα ευαίσθητων ανθρώπων, μʼ έναν φωτισμένο υπουργό, ακυρώνεται λίγο λίγο από τη χυδαιότητα των εμπόρων της κατοικίας και την αδυναμία της Πολιτείας να αστυνομεύει τις κατασκευές. Πρώτοι υπεύθυνοι εκείνοι οι αρχιτέκτονες και οι μηχανικοί, που έχουν αποδεχθεί τους κανόνες του εμπορίου της κατοικίας και οι εργολάβοι, και ακολουθεί ολόκληρος ο πληθυσμός της χώρας.

 (Ο αναμάρτητος πρώτος...).

Γιατί όλοι γνωρίζουν καλά ότι οι νόμοι έχουν παράθυρα.

Γνωρίζουν καλά ότι δεν είναι δυνατόν σήμερα με την έκπτωση των συνειδήσεων να υπάρξει έλεγχος.

Γνωρίζουν καλά ότι μέσα στην ασυδοσία, κανείς δεν τολμά να μηνύσει τον άλλο, καθώς ο ίδιος αυτός έχει κάπου λερωμένη τη φωλιά του και τέλος, γιατί όλοι αποφεύγουν τις καταγγελίες, καθώς είμαστε «μελό» και δεν θέλουμε να γίνουμε «καταδότες»!! «Ο έλεγχος της νομιμότητας είναι δουλειά του κράτους», λέμε σωστά.

Αποτέλεσμα: αυτοί οι μαγικοί ημιυπαίθριοι χώροι, αυτές οι στοές που χαρακτηρίζουν την αρχιτεκτονική, αυτή που ονομάζουν «πολιτιστική κληρονομιά» και χύνουν κροκοδείλια δάκρυα στο άκουσμά της, από τη Μινωική εποχή έως μέχρι πριν από λίγα χρόνια.

Αυτή την αρχιτεκτονική που αναπνέει και ζει μέσα από παρόμοιους χώρους σε όλη την ανατολική Μεσόγειο, στα σπίτια και στα δημόσια κτήρια, στα μοναστήρια και στα σχολεία, στους ξενώνες, στα νοσοκομεία και στα πανεπιστήμια, στους δρόμους και στις αυλές.

Αυτή την αρχιτεκτονική που διδάσκουν οι αρχιτεκτονικές σχολές, αυτή που υπερασπίζονται τα επίσημα όργανα των ειδικών - Σύλλογοι Αρχιτεκτόνων και ΤΕΕ.

Αυτή την αρχιτεκτονική μάς απαγορεύουν να την ασκήσουμε.

Επιτρέπεται μόνο στα τουριστικά καταλύματα (!) και απαγορεύεται -έμμεσα, αφού προσμετράται στην εκμετάλλευση- στα σχολεία, στα πανεπιστήμια, στα νοσοκομεία, στους σταθμούς των τρένων και των λεωφορείων, στα κτήρια των δημόσιων οργανισμών κ.λπ., κ.λπ., και βέβαια στα σπίτια!

Γιατί να μην επιτρέπεται να διαμορφωθούν ημιυπαίθριοι χώροι στα σχολεία, για να μαζεύονται οι μαθητές όταν βρέχει ή όταν ο ήλιος καίει;

Γιατί να μην επιτρέπεται να διαμορφωθούν ημιυπαίθριοι χώροι στα πανεπιστήμια, στα νοσοκομεία ως χώροι αναμονής για τους 6 μήνες τον χρόνο;

Γιατί θα πρέπει να στερούμε από εκείνους που δεν σκέφτονται να παρανομήσουν τη δυνατότητα να στεγάσουν έναν υπαίθριο χώρο, για να χαρούν την πλούσια εμπειρία του ημιυπαίθριου χώρου;

Ελευθεροτυπία, 14/10/2009

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΝΤΩΝΑΚΑΚΗΣ,

Αρχιτέκτονας

Δαίμων της Οικολογίας,

τ. 98, 11/09