Ανθρωπόκαινο

Τα τελευταία τρία καλοκαίρια, κάτι εξαιρετικό συνέβη στο πλανητικό μας σύστημα. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων ημερών του καλοκαιριού του Βόρειου Ημισφαιρίου, έκαναν την εμφάνισή τους – για διάστημα μερικών εβδομάδων – εκτενείς διάδρομοι ανοιχτής θάλασσας γύρω από την Αρκτική, γεγονός που καθιστούσε δυνατό το πέρασμα ενός πλοίου από τον Ατλαντικό στον Ειρηνικό Ωκεανό, χωρίς να απαιτείται να διέλθει από τη διώρυγα του Παναμά ή να παραπλεύσει το Ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας. Σε ολόκληρη την καταγεγραμμένη ιστορία της ανθρωπότητας, ποτέ άλλοτε δεν υπήρξε η δυνατότητα πραγματοποίησης ενός παρόμοιου ταξιδιού.

Καθώς το μόνιμο στρώμα των πάγων που καλύπτει τον Βόρειο Πόλο αποτελεί ένα βαρόμετρο για την παγκόσμια περιβαλλοντική αλλαγή, η τήξη τους μας δίνει μια ένδειξη ανάλογη με το γράφημα ενός σεισμογράφου. Εδώ και μερικές δεκαετίες, η θερμοκρασιακή ισορροπία της Γης έχει ανατραπεί σε μεγάλο βαθμό. Η Γη απορροφά περισσότερη θερμότητα από όση εκπέμπει, με αποτέλεσμα να επηρεάζονται τα οικοσυστήματα σε ολόκληρο τον πλανήτη. Μέχρι σήμερα, αυτές οι αλλαγές ήταν σχεδόν αδιόρατες και, ακόμα και τώρα, ο άνθρωπος τις αντιλαμβάνεται μονάχα σταδιακά.

Ωστόσο, δεν θα πρέπει να τρέφουμε αυταπάτες: σε πλανητική κλίμακα χρόνου, αυτές οι αλλαγές (τήξη των πάγων, οξίνιση των ωκεανών και μετανάστευση των ειδών) έχουν σπάσει όλα τα γνωστά ρεκόρ ταχύτητας. Ο πλανήτης που γνωρίζει ο άνθρωπος εδώ και 150.000 χρόνια (δηλαδή από την εποχή της Πλειστόκαινου και του Ολόκαινου, σύμφωνα με την ορολογία των γεωλόγων) αλλάζει με μη αναστρέψιμο τρόπο εξαιτίας των ανθρώπινων δραστηριοτήτων. Το 2000, ο βραβευμένος με βραβείο Νόμπελ χημικός Paul Crutzen και ο συνάδελφός του Eugene F. Stoermer συμπέραναν ότι αυτές οι αλλαγές είναι τόσο έντονες, ώστε ο κόσμος έχει εισέλθει σε μια νέα γεωλογική εποχή, την οποία –ορθότατα– ονόμασαν Ανθρωπόκαινο.

Από το κεφάλαιο: Η τέλεια καταιγίδα, Christopher Flavin & Robert Engelman

Δαίμων της Οικολογίας,

τ. 98, 11/09