Ιδέες...

Γιάννης Σακιώτης

Απόσυρση κτιρίων ή οικοδομικών τετραγώνων;

Η Αθήνα είναι κατά γενική ομολογία ένας δυσανεκτικός αστικός χώρος που ξεχειλίζει προς κάθε κατεύθυνση, ένας άρρωστος πολεοδομικός οργανισμός που πάσχει από ανίατες ασθένειες, όπως η αισθητική ασχήμια ή στην καλύτερη περίπτωση το παντελώς αδιάφορο αστικό περιβάλλον, με ανύπαρκτους χώρους πρασίνου, λιλιπούτειο δημόσιο χώρο –ας σκεφτούμε πεζοδρόμια και πεζόδρομους-, απουσία περιοχών ήπιας διαβίωσης πχ ποδηλατόδρομοι), απουσία χώρων ανοιχτής άθλησης, ενώ στην καθημερινότητα της ζωής της πόλης έχουν παγιωθεί σύνδρομα αδύνατον να αντιμετωπισθούν με «φαρμακευτικές» αγωγές, όπως το σύνδρομο της θερμικής αστικής νησίδας ή το σύνδρομο των κουρασμένων κτιρίων. Και αν συνυπολογίσουμε την υπερβολική παραγωγή αερίων θερμοκηπίου που προκαλείται από την κακή άρθρωση χώρου και ροών μετακίνησης, η μεγάλη εικόνα γίνεται αποτροπιαστική.

Μπορούμε να φαντασιώσουμε μια ολιστική ανάταξη της εικόνας και των ποιοτήτων του χώρου στην απαξιωμένη αυτή μεγαλούπολη; Η απάντηση βρίσκεται στην τόλμη για μια μεγάλη τομή που θα μπορούσε να λυτρώσει τον χώρο της Αθήνας από τις πολύπλευρες πιέσεις –μεγάλων και μικρών συμφερόντων- που σήμερα ασκούνται στο αστικό της περιβάλλον, έτσι ώστε οι αξίες γης να αλλάξουν διεύθυνση αποδεσμεύοντας μεγάλα και πολύτιμα τμήματα δημόσιου χώρου, ικανά να αλλάξουν με θεαματικό τρόπο την μορφή της πόλης. Η ζητούμενη αλλαγή περνάει μέσα από ένα μεγάλο σχέδιο πολεοδομικής ανασυγκρότησης, με κύριο εργαλείο την απόσυρση όχι κτιρίων, αλλά ολόκληρων οικοδομικών τετραγώνων και την ανοικοδόμηση ψηλών κτιρίων, με 15 έως 22 ορόφους, με ελαφρώς μεγαλύτερη χωρητικότητα προκειμένου να είναι εφικτή η μισή χρηματοδότηση του σχεδίου.

Πρόχειροι υπολογισμοί δείχνουν ότι θα μπορούσαμε να κερδίσουμε το 30-35% του σημερινού χτισμένου χώρου της Αθήνας ως ελεύθερες επιφάνειες, με υψηλή ποιότητα, δηλαδή με μινιμαλιστική παρουσία του ΙΧ. Επίσης, καθώς τα νέα κτίρια είναι απολύτως εφικτό να είναι βιοκλιματικά, η Αθήνα θα μπορούσε να εξοικονομήσει μεγάλα φορτία εκπομπών αερίων θερμοκηπίου και θερμότητας, ενώ η εξοικονόμηση των παράλογα μεγάλων ποσών που σήμερα καταβάλλονται για ενεργειακές δαπάνες, θα μπορούσε να χρηματοδοτήσει το υπόλοιπο μισό του σχεδίου.

Τέλος, μιας και η χώρα εξακολουθεί να βρίσκεται σε αμηχανία για το πώς θα ξαναδημιουργήσει παραγωγικό ιστό και αναπτυξιακή δυναμική, η ολιστική πολεοδομική ανάταξη της Αθήνας θα μπορούσε να αποτελέσει την αναπτυξιακή ατμομηχανή της χώρας για την επόμενη 15ετία. Όχι με όρους καταστροφής αυτήν την φορά όπως συνέβει προ 60ετίας με την αντιπαροχή, αλλά με όρους κοινωνικής και περιβαλλοντικής κερδοφορίας.

Δαίμων της Οικολογίας,

τ. 100, 1/2010