Κοινές παραδοχές ή απλά ομόφωνες διακηρύξεις

Χαρά Παπαϊωάννου[i]

Ας ξεκινήσω από τις κοινές παραδοχές.

Ο πολιτικός μου χώρος, της ανανεωτικής και ριζοσπαστικής αριστεράς πρόσφατα (6/12/09) επαναδιατύπωσε πάγια και επικαιροποιημένα, σύμφωνα με τα επιστημονικά δεδομένα, αιτήματά του.

Οι κλιματικές αλλαγές έχουν ολέθριες συνέπειες για εκατομμύρια ανθρώπους. Η ερημοποίηση μεγάλων εκτάσεων του πλανήτη απειλεί το 40% του παγκόσμιου πληθυσμού, η λειψυδρία το 20%, ενώ 1,8 δις ανθρώπων θα αντιμετωπίσουν συνθήκες απόλυτης έλλειψης νερού έως το 2025. Η πείνα πλήττει 37 χώρες : πάνω από 2 δις ανθρώπων απειλούνται με φυσική εξόντωση.

Άρα το πρόβλημα επιβάλλεται να λυθεί. Η άνοδος της θερμοκρασίας δεν πρέπει να ξεπεράσει τους 2oC.

Σύμφωνα με τις επιταγές της διακυβερνητικής επιτροπής του ΟΗΕ και στο πλαίσιο των κοινών αλλά διαφοροποιημένων ευθυνών, επειδή το 75% της κλιματικής αλλαγής οφείλεται στις ανεπτυγμένες χώρες, στις οποίες και εντάσσεται η Ελλάδα, απαιτείται μεταξύ άλλων:

Μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 40% έως το 2020 και κατά 95% έως το 2050 για τις αναπτυγμένες χώρες σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990.

Απεξάρτηση των οικονομιών των ανεπτυγμένων χωρών από τον άνθρακα το ταχύτερο δυνατό μέχρι το 2050.

Κατάργηση της εμπορίας ρύπων μέσω των ειδικών χρηματιστηρίων ρύπων.

Καθαρές μειώσεις στις ίδιες τις ανεπτυγμένες χώρες.

Και μάλιστα για την Ελλάδα διεκδικούμε και κάτι παραπάνω:

Ριζικό επανασχεδιασμό του ενεργειακού μοντέλου με στόχο την εξοικονόμηση ενέργειας και την άμεση στροφή στις ΑΠΕ.

Αποκεντρωμένη παραγωγή ενέργειας με κοινωνικό δημόσιο έλεγχο. Όχι στο νέο ενεργειακό κέντρο στην Βοιωτία και γύρω από την Αττική.

Σταδιακή απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα και άμεση αντιμετώπιση της τρομακτικής ρύπανσης των λιγνιτικών κέντρων, κ.α.

Επομένως όταν θα μπούμε στη διαδικασία να προτείνουμε νομοθετικές ρυθμίσεις ή να κρίνουμε και να τοποθετηθούμε επί προτεινόμενων νομοθετικών ρυθμίσεων που  αφορούν στον ενεργειακό τομέα της χώρας θα πρέπει να εξετάσουμε αν αξιακά υπηρετούν τα ως άνω δεδομένα και κατ΄ ελάχιστον τις ευρωπαϊκές και διεθνείς μας δεσμεύσεις.

Για να μπορέσει να επιτευχθεί κάτι τέτοιο θα πρέπει να μπούμε στη διαδικασία να ιεραρχήσουμε αυτά που θεωρούμε δεδομένα του μοντέλου ζωής μας και να δώσουμε ειλικρινείς απαντήσεις για το τι θεωρούμε σημαντικότερο, δίκαιο και αναλογικό, ώστε να εξεταστεί αν όντως είναι κοινές παραδοχές για όλους μας και όχι ανέξοδες διατυπώσεις. Συμφωνούμε άραγε όλοι στο ειδικό βάρος που έχουν η έλλειψη ποιότητας ζωής και τα αυξημένα ποσοστά καρκίνου στην κοντινή μας Πτολεμαϊδα ή Μεγαλόπολη σε σχέση με την «οπτική όχληση» που προκαλεί ένα πάρκο ανεμογεννητριών. Τι ειδικό βάρος έχει η διαρροή ραδιενέργειας τύπου Τσερνομπίλ ή και μικρότερης κλίμακας με την ύπαρξη φωτοβολταϊκού πάρκου που «χαλάει» την κάτοψη της χώρας μας από το αεροπλάνο. Τι ειδικό βάρος έχει ένα φωτοβολταϊκό πάρκο στη Βοιωτία σε σχέση με μία νέα θερμοηλεκτρική μονάδα και πάλι στη Βοιωτία. Τι ειδικό βάρος έχουν οι εκπομπές ρύπων των πετρελαϊκών σταθμών των ειδυλλιακών νησιών μας σε σχέση με τη χρήση ΑΠΕ για την κάλυψη των ενεργειακών τους αναγκών και τη συμμετοχή τους στο εθνικό ισοζύγιο. Αν απαντήσουμε με ειλικρίνεια θα συμφωνήσουμε, όλοι εμείς που έχουμε συνυπογράψει δημοσίως αυτές τις παραδοχές; Ή αν θιγεί η προσωπική μας φέρουσα ικανότητα δηλ. το ότι σπίτι μας πλέον δεν θα έχει θέα μόνο το απέραντο γαλάζιο (θάλασσας ή ουρανού)  αλλά θα παρεμβάλλονται και 2 έλικες αλλάζει όλο το αξιακό μας σύστημα και εκεί ξεχνάμε τις ευθύνες και υποχρεώσεις τόσο στις επόμενες γενιές – στα παιδιά μας και στα εγγόνια μας – όσο και στον αναπτυσσόμενο κόσμο.

Κάπου εκεί δεν υποκρύπτεται μία δική μας υποκρισία (ή μήπως εμείς είμαστε τόσο καλύτεροι από τους άλλους), δεν πρέπει να την αναγνωρίσουμε και να την  αντιμετωπίσουμε; Πόσο εύκολα ζητάμε από τους μικρούς/αναπτυσσόμενους να κάνουν κάτι στο οποίο εμείς ως μικροί άλλης κλίμακας αντιδρούμε όταν αγγίζει την δική μας αυλή με επιχειρήματα ανέξοδα ως ισχυρισμούς, αλλά πολυέξοδα ως εφαρμογή.

Δεν είναι λίγες οι φορές που έχουμε αντιπροτείνει στη χωροθέτηση κάποιου αιολικού στον ηπειρωτικό ή και νησιωτικό χώρο τη δημιουργία του ως υπεράκτιο. Αλήθεια την ίδια στιγμή που το προτείνουμε έχουμε σκεφτεί ότι τα 2 δις που απαιτούνται για 500μεγαβατ μπορεί να τα διαθέσει μόνο ο «μεγαλοκεφαλαιούχος» ιδιώτης και βέβαια όχι η ΔΕΗ που τόσο περίπου είναι ο ετήσιος προϋπολογισμός της για παραγωγή, πόσο μάλλον μία εταιρία λαϊκής βάσης ή εταιρία ΟΤΑ (στον ηπειρωτικό χώρο το ίδιο μέγεθος εγκατεστημένης ισχύος έχει σημαντικά χαμηλότερο κόστος). Έχουμε σκεφτεί τις επιπτώσεις στα τιμολόγια αν οι υποχρεώσεις μας σε ΑΠΕ εκπληρωνόντουσαν από επενδύσεις που δεν θίγουν τις έννοιες οπτική όχληση και φέρουσα ικανότητα του οποιουδήποτε (κόστος επένδυσης, πρόσβαση, δίκτυα, κ.ο.κ.), κρυμμένες βαθιά μέσα στα πελάγη.  

Η επίτευξη των στόχων που θέσαμε ως αριστερά, αλλά εν μέρει (λιγότερο φιλόδοξοι) και ως κράτος απαιτεί  σημαντικές προσπάθειες. Βασικοί πυλώνες προς την κατεύθυνση αυτή τόσο στην Ελλάδα είναι η άμεση προώθηση των ΑΠΕ και η εξοικονόμηση ενέργειας κυρίαρχα στα κτίρια και στις μεταφορές. Απόκλιση από τους στόχους αυτούς η φύση δεν δικαιολογεί και χάνεται μαζί μας. Απαράβατος κανόνας, για αναστροφή του κλίματος είναι ο ταυτόχρονος σεβασμός στην ελευθερία του άλλου, ο περιορισμός δηλαδή της ατομικής ελευθερίας προς όφελος της κοινής αρμονικής συμβίωσης (στην Ελλάδα, Κίνα, Μπανγκλαντές. κ.ο.κ).

Ο Ρουσσώ με το «Πίσω στη Φύση» απέκτησε επικαιρότητα στον 21^ο αιώνα, αλλά δεν έγινε αντιληπτό από τις μάζες της κοινωνίας και ίσως γι αυτό η γενιά των γονιών μου εκφράζεται πολλαπλώς από τίτλους «Εμείς που εξαπατήσαμε τους νέους» (πρόσφατα Δημ. Χρήστου, ΑΥΓΗ). Θα επιτρέψω στον εαυτό μου, με μία δόση διεκδικητικού ρομαντισμού ίσως, να θέλει να αναλάβει τις ευθύνες που του αναλογούν ως πολίτης ανεπτυγμένης χώρας και μία από τις πιο ενεργοβόρες και ρυπογόνες οικονομίες τις ΕΕ, ώστε να μην χρειαστώ να γράψω άρθρο με «κλεμμένο» τίτλο. Ελπίζω να μου το επιτρέπετε κι εσείς, να είναι κοινός στόχος, όχι απλά μια ομόφωνη διακήρυξη/ λόγια του αέρα!

Δαίμων της Οικολογίας,

τ. 101, 2/2010