ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ:

Πρακτικές αυτοχρηματοδότησης για την προστασία του περιβάλλοντος

Γιολάντα Ζιάκα

Στις Ηνωμένες Πολιτείες, τη Γερμανία και το Βέλγιο, εταιρείες συμβούλων για θέματα ενέργειας προσφέρουν δωρεάν υπηρεσίες στις επιχειρήσεις και τη δημόσια διοίκηση για να τις υποστηρίξουν στη μείωση των επιπτώσεων της λειτουργίας τους πάνω στο περιβάλλον. Οι εταιρείες αυτές πληρώνονται εκ των υστέρων, από τις οικονομίες που πραγματοποίησε η επιχείρηση (ή η δημόσια υπηρεσία) από τη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας, νερού, κλπ.

Στόχος είναι μια επιχείρηση να γίνει «πράσινη» χωρίς να πληρώσει τίποτα. Παράδειγμα τέτοιας επιχειρηματικής πρωτοβουλίας αποτελεί η οργάνωση Thimmakka στην Καλιφόρνια, η οποία βοηθάει τα εστιατόρια να μειώσουν την κατανάλωση τους σε ενέργεια, επομένως να μειώσουν ταυτόχρονα το λογαριασμό ηλεκτρισμού που πληρώνουν και την επίπτωση της λειτουργίας τους στο περιβάλλον, μέσα από απλές ενέργειες όπως η αντικατάσταση των λαμπτήρων από άλλους λιγότερο ενεργοβόρους, από εγκατάσταση συσκευών που μειώνουν τη ροή του νερού στις βρύσες, κ.ά.

Καθώς τα μικρά εστιατόρια δεν διαθέτουν κεφάλαια για μια τέτοια επένδυση, η οργάνωση Thimmakka τους προτείνει να επενδύσει για λογαριασμό τους και τους παρέχει τις υποδομές, δωρεάν, σε πρώτη φάση. Με το δεδομένο ότι οι αλλαγές αυτές θα τους επιτρέψουν να μειώσουν τα έξοδα τους, η οργάνωση Thimmakka πληρώνεται μόνον όταν ξεκινήσει αυτή η εξοικονόμηση. Οι επιχειρήσεις αυτές εξοικονομούν κατά μέσο όρο 1.600 ευρώ το χρόνο. Τα πρώτα 2-3 χρόνια χρησιμοποιούν τα χρήματα αυτά για να πληρώσουν την Thimmakka και, στη συνέχεια, η εξοικονόμηση είναι όλη δικιά τους. Σήμερα πάνω από 120 εστιατόρια στις ΗΠΑ, από το Λος Άντζελες ως το Βανκούβερ, διαθέτουν το σήμα «Πράσινο εστιατόριο πιστοποιημένο από την Thimmakka».

Πρόκειται για μια αρχή λειτουργίας που πρωτεμφανίστηκε μετά την πετρελαϊκή κρίση της δεκαετίας του 1970 και σήμερα εφαρμόζεται σε μεγάλη κλίμακα, όπως για παράδειγμα από τις περισσότερες από χίλιες «Εταιρείες Υπηρεσιών Ενέργειας» (Energy Service Companies - Esco) στις ΗΠΑ.

Για να μειωθεί η κατανάλωση ηλεκτρισμού από μια επιχείρηση ή έναν δημόσιο οργανισμό, μια εταιρεία Esco του προτείνει ένα συμβόλαιο «ενεργειακής επίδοσης», που περιλαμβάνει μια σειρά από εργασίες βελτίωσης των κτιρίων, που του παρέχει εντελώς δωρεάν. Από την αντικατάσταση του λέβητα μέχρι την πλήρη ανακαίνιση του κτιρίου, οι εργασίες αυτές μπορούν να μειώσουν το λογαριασμό κατανάλωσης ενέργειας κατά 10 ως 40 φορές. Με τον τρόπο αυτό εξασφαλίζεται η μελλοντική αμοιβή της εταιρείας Esco. Στις ΗΠΑ η νέα αυτή αγορά ενεργειακής αποτελεσματικότητας έφτασε, το 2008, τα 5 δισεκατομμύρια δολάρια. Συνήθως οι βασικές επενδύσεις καλύπτονται από την ίδια την εταιρεία Esco, αλλά για τα πιο μεγάλα συμβόλαια η εταιρεία μπορεί να προχωρήσει και σε δανεισμό από τράπεζα.

Στην Ευρώπη, το Βέλγιο ξεκίνησε πρώτο ένα ανάλογο πρόγραμμα το 2008, όπου η ομοσπονδιακή κυβέρνηση δημιούργησε την «Fedesco», ανώνυμη εταιρεία δημοσίου συμφέροντος, της οποίας το κεφάλαιο προέρχεται από το κράτος. Η εταιρεία προχρηματοδοτεί έργα που συνεισφέρουν στην εξοικονόμηση ενέργειας στα ομοσπονδιακά δημόσια κτίρια. Η χρηματική απόδοση της επένδυσης βασίζεται στην ετήσια εξοικονόμηση πόρων που δημιουργεί η επένδυση και γίνεται σταδιακά στα επόμενα χρόνια.

Το έργο της Fedesco περιλαμβάνει υπηρεσίες, όπως η ανάλυση αναγκών, η εκπόνηση τεχνικών μελετών, η επίβλεψη υλοποίησης του έργου, κλπ. Με την εγγύηση του Βελγικού κράτους, η Fedesco απευθύνεται στις τράπεζες και από τη δημιουργία της, έχει δανειστεί ποσά ύψους 210 εκατομμυρίων ευρώ, που αντιστοιχούν στην απαραίτητη επένδυση για την ανακαίνιση 8 εκατομμυρίων τετραγωνικών μέτρων δημόσιων κτιρίων, έως το 2014.

Στόχος είναι να επιτευχθεί μείωση της κατανάλωσης ενέργειας στα δημόσια κτίρια κατά 22% και έτσι να εξασφαλιστεί η απόσβεση της επένδυσης σε 7 χρόνια. Έχει υπολογιστεί ότι τα 210 εκατομμύρια ευρώ που επενδύονται θα δημιουργήσουν, μέχρι το 2021, 362 εκατομμύρια ευρώ οικονομίας, το οποίο μεταφράζεται σε 150 εκατομμύρια ευρώ καθαρό μπόνους για τη Fedesco και, συνεπώς, για το ίδιο το κράτος.

Αρκετά σημάδια γύρω μας δείχνουν ότι από την «πράσινη ανάπτυξη» μέχρι τις «πράσινες μπίζνες» μας χωρίζει, πολλές φορές, ένα μόνο βήμα. Και υπάρχει διάχυτη η τάση, στο χώρο του οικολογικού κινήματος, η επιχειρηματική δραστηριότητα να παραπέμπει απλά και μόνο στην έννοια του «βρώμικου χρήματος». Στην περίπτωση όμως της αυτοχρηματοδότησης επενδύσεων ενεργειακής απόδοσης στα κτίρια, δεν μπορεί παρά να αποδεχτούμε ότι πρακτικές όπως οι παραπάνω συνεισφέρουν – με έξυπνο τρόπο – στον περιορισμό των επιπτώσεων στο περιβάλλον. Απλά θα πρέπει να θυμόμαστε ότι «η ενέργεια που κοστίζει φτηνότερα απ’όλες είναι αυτή που δεν καταναλώνουμε» και ότι ίσως η έρευνα και η συζήτηση για τα περιβαλλοντικά ζητήματα θα πρέπει πλέον να κατευθυνθεί προς την έννοια της «αποανάπτυξης», προς στον έλεγχο των αναγκών και προς την κριτική θεώρηση του κυρίαρχου καταναλωτικού μοντέλου.

Πηγή:

Άρθρο της Jeanne Beutter του Πρακτορείου ειδήσεων «Reporters d'espoir» (‘Δημοσιογράφοι της ελπίδας’), με τίτλο «Et si on autofinançait la protection de l'environnement ?», 18-4-2009, στον ιστότοπο http://www.rue89.com/ που αυτοαποκαλείται «χώρος ανεξάρτητης και συμμετοχικής πληροφόρησης και δημόσιας συζήτησης γύρω από θα θέματα επικαιρότητας»

Περισσότερες πληροφορίες:

► Στην ιστοσελίδα της Thimmakka http://www.thimmakka.org/ (στα αγγλικά), όπου δίνονται ποσοτικά στοιχεία για τη δράση της Thimmakka, από το 2002 ως το 2007 και μετά: Ο αριθμός των πράσινων εστιατορίων στην περιοχή της πόλης του Berkeley αυξήθηκε από 2 σε 125. Εκτιμάται ότι τα στερεά απόβλητα τους μειώθηκαν κατά 19,4 χιλιάδες τόνους, ότι εξοικονομήθηκαν 10,8 εκατομμύρια γαλόνια νερού (περίπου 50 πισίνες Ολυμπιακών διαστάσεων), ελαττώθηκε η κατανάλωση ενέργειας κατά 940,5 χιλιάδες KwH (ενέργεια που απαιτείται για την ηλεκτροδότηση 107 Αμερικάνικων νοικοκυριών για ένα χρόνο), αποφεύχθηκε η εκπομπή 214,55 τόνων διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα και, τέλος, εξοικονομήθηκε ένα συνολικό ποσό 1.3 εκατομμυρίου δολαρίων στα 125 εστιατόρια που συμμετείχαν στο πρόγραμμα, σε πέντε μόλις χρόνια.

► Στην ιστοσελίδα της Fedesco http://www.fedesco.be/ (στα γαλλικά) διαβάζουμε ότι η Fedesco διαθέτει κεφάλαιο 6,5 εκατομμυρίων €, δουλεύει αποκλειστικά για τις Ομοσπονδιακές Δημόσιες Υπηρεσίες και το έργο της αφορά 1.800 κτίρια, με ετήσιο ενεργειακό λογαριασμό περίπου 150 εκατομμύρια €. Το έργο της εντάσσεται στο πλαίσιο της ομοσπονδιακής πολιτικής για τη βιώσιμη ανάπτυξη και την ενεργειακή αποδοτικότητα.

Στείλτε μας τις ιδέες και τις προτάσεις σας για τη στήλη «Καινοτόμες δράσεις για το περιβάλλον» στη διεύθυνση: draseis.politon@yahoo.com

Δαίμων της Οικολογίας,

τ. 101, 3/2010