Αγρότης, Κοινωνικές Συμμαχίες, Βιοποικιλότητα

                                                                                          Βάσω Κανελλοπούλου

Την πρώτη ημέρα των αγροτικών μπλόκων, είδα  σε τηλεοπτική μετάδοση ένα νέο αγρότη από το Δομοκό να περιγράφει τα προβλήματα του κλάδου. Φανταστείτε, έλεγε, ότι ΟΛΗ η Ελλάδα εξαρτάται από τρεις ξένες εταιρίες σπόρων, αν αυτές δεν μας δώσουν σπόρο, (πχ. αν τον ακριβήνουν υπερβολικά) δεν θα έχουμε καλλιέργειες σε αυτή τη χώρα…

Αν μπορούσα να του μιλήσω, αν η τηλεόραση ήταν διαδραστική, θα του έλεγα να πάρει τον κατάλογο της οργάνωσης Πελίτι  όπου θα βρει περισσότερα από 100 ελληνικά αγροκτήματα που αναπαράγουν και ανταλλάσσουν σπόρους από παλιές ποικιλίες, κάτι που ο ίδιος ο αγρότης από το Δομοκό δεν μπορεί να κάνει γιατί καλλιεργεί υβρίδια ώστε να έχει μεγαλύτερες αποδόσεις. Τα υβρίδια δεν αναπαράγονται σωστά στο χωράφι- πρέπει να αγοράζεις σπόρο κάθε χρόνο- ενώ οι παλιές ποικιλίες αναπαράγονται. Λόγω δε της ιδιαίτερης γεύσης τους μπορούν ίσως να έχουν και καλύτερη τιμή σε ειδικευμένες τοπικές αγορές. Αντίθετα ο τηλεοπτικός μου «συνομιλητής»  πουλά το υβριδικό προϊόν στον χονδρέμπορο σε εξευτελιστικές τιμές (ενώ οι τιμές καταναλωτή συνεχώς αυξάνονται)….Πιθανόν να συνέφερε τον αγρότη να στραφεί τουλάχιστον εν μέρει,  σε προϊόντα ιδιαίτερων ποιοτικών χαρακτηριστικών, πχ. παλιές ποικιλίες ώστε να μην εξαρτάται από πολυεθνικές για τον σπόρο του και ταυτόχρονα να διαχειρίζεται τη διάθεσή της παραγωγής του με άλλους όρους. Εξ άλλου, φέτος έχουμε το έτος Βιοποικιλότητας, ώστε τουλάχιστον να θυμηθούμε την απίστευτη αξία της  άγριας αλλά και της εξημερωμένης πανίδας και χλωρίδας καθώς και όλων των οικοσυστημάτων και  περιοχών που τις υποστηρίζουν και μαζί με αυτές, στηρίζουν και εμάς .

Επιπλέον, για να κλείσει η ψαλίδα τιμών παραγωγού-καταναλωτή χρειάζονται νέες κοινωνικές συμμαχίες που θα αναλάβουν μέρος  της διακίνησης-μεταποίησης των αγροτικών προϊόντων. Εκτός από την αυτονόητη  συμμαχία μεταξύ των ίδιων των αγροτών που όταν υπάρχει σύμπνοια είναι ευεργετική (βλέπε Συνεταιρισμός για τον κρόκο της Κοζάνης ή για τη μαστίχα της Χίου), υπάρχουν στο εξωτερικό επιτυχημένα παραδείγματα συμμαχίας παραγωγών και  καταναλωτών  που λειτουργούν  σε τοπικό επίπεδο, πχ. πόλη Νέας Υόρκης των ΗΠΑ (καταναλωτές) και περίχωρα πόλεως (παραγωγοί). Στις κοινωνικές αυτές συμμαχίες που αποκαλούνται «Γεωργία υποστηριγμένη από την Κοινότητα» (CSA, Community supported Agriculture-13000 αγροκτήματα στη Β. Αμερική) οι καταναλωτές αγοράζουν εκ των προτέρων την ετήσια παραγωγή κάποιων ποιοτικών αγροκτημάτων και δημιουργούν δομές για τη μεταξύ τους διανομή. Έχουν επίσης τη δυνατότητα να επισκεφθούν τα αγροκτήματα για να διαπιστώσουν τις καλλιεργητικές πρακτικές. Από άποψη τιμής, το όφελος είναι μεγάλο και για τους δυο καθώς μοιράζονται το κέρδος του μεσάζοντα. Ταυτόχρονα συνεισφέρουν στην άμβλυνση της κλιματικής αλλαγής (μείωση μεταφορών), ενώ υπάρχει και πολιτιστικό  όφελος  καθώς η συνεργασία αποτελεί μια διαδικασία μετάβασης σε μια νέα κουλτούρα πιο ανθρώπινη, πιο τοπική,  ενταγμένη στις αρχές του σημερινού κινήματος της «απομεγένθυνσης» το οποίο πρεσβεύει – όπου είναι εφικτό και ωφέλιμο και χωρίς  αποκλειστικότητα- την «τοπικοποίηση» και την επανασύνδεση των αστικών πληθυσμών με τη γη.

Αν ένας αγρότης ενδιαφέρεται να επικοινωνήσει με άλλους παραγωγούς-φύλακες της αγροτικής βιοποικιλότητας, που εφαρμόζουν μεταξύ άλλων την καλλιέργεια παλιών ποικιλιών, ας πάει στο Παρανέστι Δράμας στις 10 Απριλίου, στη γιορτή του Πελίτι ή εναλλακτικά στο σχετικό περίπτερο στην AGROTICA Θεσσαλονίκης. Εκεί θα βρει πολλούς έμπειρους συναδέλφους του και θα πάρει δωρεάν σπόρο και συμβουλές προκειμένου να κάνει τις δοκιμές του με τις παλιές ποικιλίες. Εκτός από τη δουλειά, θα διασκεδάσει κιόλας και αυτός/ή και η οικογένεια…Μήπως η συλλογική αναψυχή δεν είναι μια απαραίτητη συγκολλητική ουσία για τη μετάβαση σε μια νέα κουλτούρα; 

Εάν ένας παραγωγός, συντηρεί  τις ποικιλίες που δεν έχουν κοπυράϊτ- έναν σημαντικό φυσικό πόρο αγροτικής βιοποικιλότητας,  προσφέρει   περιβαλλοντικό αλλά και πολιτικό όφελος-μη εξάρτησης, για τα οποία θα άξιζε να οπωσδήποτε να συνεχίσει να επιδοτείται καθώς αναπαράγει ένα κοινό αγαθό. Επειδή σήμερα σαρώνουν τα υβρίδια, οι παλιές αγροτικές ποικιλίες χάνονται και μαζί με αυτές ο γενετικός τους πλούτος, η ανθεκτικότητά τους, η προσαρμογή τους στις τοπικές συνθήκες. Συνεχώς πιπιλίζουμε το αξίωμα ότι «ο τρόπος σκέψης που μας έφερε ως εδώ δεν μπορεί να λύσει τα προβλήματα που δημιούργησε». Είναι καιρός να βάλουμε σε πράξη και έναν άλλο τρόπο σκέψης και δράσης.

Δαίμων της Οικολογίας,

τ. 101, 2/10