«Οικο-Εγκληματικότητα»

Βασίλης Παπακριβόπουλος

Σε ολόκληρη την Ευρώπη,  αυξάνονται διαρκώς οι νομοθετικές ρυθμίσεις για την προστασία του περιβάλλοντος και της δημόσιας υγείας, ενώ ταυτόχρονα γίνονται περισσότερο πολύπλοκες και τεχνικής φύσης· επιπλέον, πολλές από αυτές περιλαμβάνουν και την επιβολή σημαντικών κυρώσεων ή ακόμα και ένα ποινικό σκέλος. Ωστόσο, η διαπίστωση αυτών των παραβάσεων και η τεκμηρίωση των σχετικών δικογραφιών αποτελεί ένα ολοένα δυσκολότερο καθήκον για τις αρμόδιες αρχές, καθώς οι ελεγκτικοί μηχανισμοί είναι ανεπαρκείς ενώ οι αστυνομικές αρχές έχουν συνήθως απόλυτη άγνοια γι’ αυτά τα ζητήματα. Για παράδειγμα, στη Γαλλία, από τις 60.000 παραβάσεις της περιβαλλοντικής νομοθεσίας που οδηγούνται κάθε χρόνο κατά μέσο όρο στα δικαστήρια, προκύπτουν καταδικαστικές αποφάσεις μονάχα σε 4.000 περιπτώσεις (1).

Έτσι, η γαλλική Χωροφυλακή αποφάσισε την πρόσληψη 40 ειδικών επιστημόνων του περιβάλλοντος οι οποίοι θα φέρουν τον βαθμό του αξιωματικού και θα κατανεμηθούν στις περιφερειακές διοικήσεις του σώματος. Εκτός από τις έρευνες και ανακρίσεις που θα πραγματοποιούν οι ίδιοι για τις παραβιάσεις του περιβαλλοντικού δικαίου, θα έχουν και ρόλο συμβούλου των υπόλοιπων αξιωματικών που αναλαμβάνουν ανακρίσεις γι’ αυτά τα ζητήματα, ενώ παράλληλα θα συντονίζουν τη δράση των διωκτικών αρχών με τα στελέχη διάφορων κρατικών υπηρεσιών, τις αποκεντρωμένες υπηρεσίες των υπουργείων Περιβάλλοντος και Γεωργίας, καθώς και τους ελεγκτές ανεξάρτητων φορέων όπως το Σώμα Επιθεωρητών Επικίνδυνων Βιομηχανικών Εγκαταστάσεων (inspecteurs des installations classées), το Εθνικό Κέντρο για το Κυνήγι και την Άγρια Πανίδα (ONCFS), τo Εθνικό Κέντρο για το Νερό και το Υδάτινο Περιβάλλον (ONEMA).

Βέβαια, το εύρος της «οικοεγκληματικότητας» και των καθηκόντων όλων αυτών των ατόμων είναι απίστευτα μεγάλο : από την απόρριψη στο περιβάλλον  τοξικών αποβλήτων ή μπάζων που περιέχουν αμίαντο ως την εμπορία προστατευόμενων ειδών που απειλούνται με εξαφάνιση, από την ρύπανση των υδάτων ως την εξαγωγή επικίνδυνων αποβλήτων στις χώρες του Τρίτου Κόσμου, από τη λαθροθηρία ως την αυθαίρετη δόμηση και από τις παράνομες γεωτρήσεις ως την είσοδο μηχανοκίνητων οχημάτων στις ζώνες απόλυτης προστασίας των εθνικών πάρκων… Έτσι, ο αριθμός των 50 περίπου στελεχών των διάφορων κρατικών υπηρεσιών που ασχολούνται σε κάθε νομό για την αντιμετώπιση των προσβολών που δέχεται το περιβάλλον κρίνεται εντελώς ανεπαρκής. Το ίδιο ισχύει και για τις προοπτικές της αύξησής του, για παράδειγμα την προγραμματισμένη πρόσληψη 200 επιθεωρητών επικίνδυνων βιομηχανικών εγκαταστάσεων. 

Πάντως, ιδιαίτερα θετική εξέλιξη χαρακτηρίζεται η επιχείρηση ευαισθητοποίησης των δικαστικών –και κυρίως των εισαγγελέων- στο ζήτημα των παραβιάσεων της περιβαλλοντικής νομοθεσίας, καθώς έως τώρα έχουν την τάση να υποτιμούν αυτά τα αδικήματα συγκριτικά με εκείνα που στρέφονται κατά της ιδιοκτησίας. Προς αυτήν την κατεύθυνση αναμένεται να συμβάλλει σημαντικά το γεγονός ότι το Περιβαλλοντικό Δίκαιο μετατράπηκε σε αυτόνομο κλάδο που διδάσκεται στην γαλλική Εθνική Σχολή Δικαστών.

Δαίμων της Οικολογίας,

τ. 101, 2/2010