Ενότητα :Τεύχος 101. Φεβρουάριος 2010 |
Τίτλος : Τριγάζης Πάνος, Διδάγματα από την τραγωδία της Αϊτής: Αφύσικες και Φυσικές Καταστροφές
|
Αρχή κειμένου Διδάγματα από την τραγωδία της Αϊτής: ΑΦΥΣΙΚΕΣ ΦΥΣΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΕΣ Του Πάνου Τριγάζη* Η τραγωδία της Αϊτής εξακολουθεί να συγκλονίζει την παγκόσμια κοινή γνώμη. Φονικότατος υπήρξε ο σεισμός την 7 ρίχτερ, που έπληξε την πρωτεύουσα Πορτ-Ο-Πρενς, μια πόλη τριών εκατομμυρίων κατοίκων σε μια χώρα δέκα εκατομμυρίων, η οποία ήταν ήδη γεμάτη πληγές πριν από την επέλαση του Εγκέλαδου. Όλα τα προβλήματα της Αϊτινής κοινωνίας ήρθαν στο προσκήνιο, με δραματικό τρόπο, μετά τον καταστροφικό σεισμό. Προβλήματα που πυροδότησαν ένα πλατύ κίνημα διεθνούς αλληλεγγύης, στο οποίο συνέβαλαν παγκόσμιοι διακυβερνητικοί οργανισμοί, όπως ο ΟΗΕ και ο Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας (FAO), πολλές κυβερνήσεις αλλά και μη κυβερνητικές οργανώσεις, μεταξύ των οποίων και πολλές ελληνικές (Γιατροί του Κόσμου, Καραβάνι Αλληλεγγύης κ.ά.). Επόμενο ήταν οι χώρες της Αμερικανικής ηπείρου να προστρέξουν πρώτες να βοηθήσουν, όμως η επιλογή των ΗΠΑ να στείλουν ισχυρές στρατιωτικές δυνάμεις προκάλεσε έντονες επικρίσεις από χώρες της Λατινικής Αμερικής. «Εμείς στέλνουμε γιατρούς, όχι στρατιώτες», τιτλοφόρησε σχετικό άρθρο του ο Φιντέλ Κάστρο (23-1-2010), όπου ανέφερε ότι η Κούβα έστειλε περίπου 400 γιατρούς και άλλο υγειονομικό προσωπικό για να βοηθήσουν τους σκληρά δοκιμαζόμενους Αϊτινούς, ενώ χαρακτήρισε πράξη κατοχής και όχι ανθρωπιστική αποστολή την παρουσία χιλιάδων Αμερικανών στρατιωτών. Η Αϊτή, που πρώτη κέρδισε την ανεξαρτησία της σ΄όλη τη Λατινική Αμερική και έγινε η «πρώτη μαύρη δημοκρατία του κόσμου» το 1804, που έστειλε μηνύματα συμπαράστασης και στην Ελληνική Επανάσταση, έχει κάνει μια πολύπαθη διαδρομή. Γνώρισε τη νεοαποικιοκρατική εκμετάλλευση, πολλές ξένες επεμβάσεις (κυρίως από τον Βορειοαμερικανό «μεγάλο αδελφό»), πολύχρονες δικτατορίες, εμφύλιες συγκρούσεις, οικολογικές καταστροφές. «Η χώρα γεννήθηκε μέσα στην καταστροφή και δεν μεγάλωσε, είναι η φτωχότερη χώρα της Λατινικής Αμερικής», γράφει ο Εντουάρντο Γκαλεάνο στο βιβλίο του «Οι ανοιχτές φλέβες της Λατινικής Αμερικής», που πρωτοκυκλοφόρησε το 1971. Φτωχότερη χώρα του δυτικού ημισφαιρίου είναι και σήμερα η Αϊτή, η οποία κατατάσσεται 149η στον κόσμο με βάση τον «Δείκτη Ανθρώπινης Ανάπτυξης» του Προγράμματος Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών (UNDP), με κατά κεφαλήν εισόδημα λιγότερο από 2 δολάρια την ημέρα, αναλφαβητισμό πάνω από 40%, προσδόκιμο ζωής 61 χρόνια (ενώ 73,4 χρόνια είναι ο Λατινοαμερικάνικος μέσος όρος και των χωρών του ΟΟΣΑ 79 χρόνια). Την περίοδο 1990-2007, το ΑΕΠ της χώρας σημείωσε ετήσια μείωση κατά 2,7%. Με αυτά τα δεδομένα, ένα κρίσιμο ερώτημα που ζητεί απάντηση είναι πόσο «φυσική» μπορεί να χαρακτηριστεί η Αϊτινή καταστροφή; Οι ειδικοί λένε ότι από έναν σεισμό ίδιου ή και μεγαλύτερου μεγέθους σε μια αναπτυγμένη χώρα πολύ λιγότερα κτίρια θα κατέρρεαν και ασυγκρίτως πολύ μικρότερος θα ήταν ο αριθμός των θυμάτων. Ως παράδειγμα αναφέρεται ο σεισμός στο Κόμπε της Ιαπωνίας, πριν χρόνια. Σύμφωνα με έκθεση του ΟΗΕ, την πενταετία 2000-2004 φυσικές καταστροφές έπληξαν 262 εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως, εκ των οποίων το 98% (!) αναλογούσε στις φτωχές χώρες. Αυτό οδηγεί στο συμπέρασμα ότι οι διαστάσεις μιας καταστροφής πολλαπλασιάζονται σε συνθήκες φτώχειας και κραυγαλέων ανισοτήτων. Συνθήκες που είναι έργο ανθρώπων και όχι έργο της φύσης. Επομένως, έργο ανθρώπων μπορεί να είναι και ο περιορισμός στο ελάχιστο δυνατό των συνεπειών μιας φυσικής καταστροφής. Άλλωστε, ζήσαμε και στη χώρα μας πρόσφατα οδυνηρές εμπειρίες από φυσικές καταστροφές, όπως το ολοκαύτωμα της Ηλείας του 2007, που δεν ήταν αναπόφευκτο να πάρουν τις διαστάσεις που είχαν, αν υπήρχε η κατάλληλη πρόληψη. Από την τραγωδία της Αϊτής, όπως και από προηγούμενες τραγωδίες (π.χ. της Νοτιοανατολικής Ασίας από το τσουνάμι και της Μυανμάρ από τον κυκλώνα Ναργκίς), το συμπέρασμα είναι ότι «όπου φτωχός κι η μοίρα του». Οι μεγάλες αντιθέσεις «πλούτου-φτώχειας» και «Βορρά-Νότου», που χαρακτηρίζουν τον σημερινό κόσμο αποτυπώνονται και στο μέγεθος των φυσικών καταστροφών. Συνεπώς, μπορούμε να πούμε «Όχι άλλη Αϊτή», αν δυναμώσει και καρποφορήσει ο αγώνας για έναν πιο δίκαιο κόσμο αλληλεγγύης και ισότιμης συνεργασίας. Για «έναν κόσμο που θα χωράει πολλούς κόσμους», σύμφωνα με ένα σύνθημα των Ζαπατίστας. *Ο Πάνος Τριγάζης είναι υπεύθυνος του Τμήματος Εξωτερικής Πολιτικής του ΣΥΝ Δαίμων της Οικολογίας, τ. 101, 2/10 |
                     |