Καταγωγή-ιστορικό. Η ανατολική Μεσόγειος, και ειδικότερα η Ελλάδα, είναι ο τόπος καταγωγής της “ελαίας”, του ευλογημένου αυτού δέντρου που εκτός από τα καταπληκτικά προϊόντα του (λάδι, ελιές) αποτέλεσε το σύμβολο της ειρήνης, της σοφίας και της νίκης στην αρχαία Ελλάδα.

Περιγραφή του φυτού. Δέντρο αειθαλές, αιωνόβιο, μεγάλου ύψους (15-20 μ.). Τα φύλλα της είναι απλά, δερματώδη και ανανεώνονται κάθε 2-3 χρόνια. Τα άνθη της είναι πολυάριθμα, φέρονται στις μασχάλες των φύλλων σε ταξιανθίες.

Ποικιλίες. Σήμερα καλλιεργούνται δύο μεγάλες ομάδες ποικιλιών ανάλογα με τη χρήση του καρπού. Η πρώτη ομάδα περιλαμβάνει ποικιλίες επιτραπέζιας ελιάς με πιο γνωστές ποικιλίες των “Καλαμών” και της “Άμφισσας”. Στη δεύτερη ομάδα, για παραγωγή ελαιολάδου, οι πιο γνωστές είναι η “Κορωνέϊκη”, η “λιανολιά Κερκύρας”, η “Τσουνάτη”, η “Μεγαρίτικη” κ.ά.                                                            

Πολλαπλασιασμός. Παραδοσιακά η ελιά πολλαπλασιαζόταν με εμβολιασμό στο άγριο είδος που κοινά ονομάζεται αγριλιά. Σήμερα πολλαπλασιάζεται, ως επί το πλείστον, με μοσχεύματα που ριζοβολούν σε υδρονέφωση. Μπορεί ακόμα να πολλαπλασιαστεί με σπόρο και όταν το σπορόφυτο μεγαλώσει γίνεται εμβολιασμός με ενοφθαλμισμό σε σχήμα Τ. Η πυκνότητα φύτευσης είναι 8-10 δέντρα στο στρέμμα, αν και τελευταία γίνεται προσπάθεια να φυτεύονται πυκνότερα σε αποστάσεις 6×6 μ.

Καλλιεργητικές περιποιήσεις. Δέντρο προσαρμοσμένο στις ελληνικές ξηροθερμικές συνθήκες, δεν απαιτεί ιδιαίτερες φροντίδες σε ό,τι αφορά τις ανάγκες του σε νερό. Η πιο σημαντική καλλιεργητική φροντίδα είναι το κλάδεμα που έχει σκοπό να διατηρήσει ένα λειτουργικό σχήμα και να ανανεώσει γέρικα δέντρα με νέα βλάστηση.

Συγκομιδή. Η συγκομιδή για την επιτραπέζια ελιά γίνεται στο στάδιο του πράσινου ή του μαύρου χρωματισμού του καρπού, ανάλογα με τη χρήση για την οποία προορίζεται. Ο καρπός για λάδι συγκομίζεται ώριμος το χειμώνα.

Χρήσεις. Το λάδι της ελιάς είναι η καλύτερη πηγή λιπών στη διατροφή του ανθρώπου. Δεν είναι τυχαίο ότι σήμερα έχει αναγνωριστεί διεθνώς η σημασία του ελαιόλαδου στη διατροφή του ανθρώπου και θεωρούνται τυχεροί οι λαοί της ανατολικής Μεσογείου που βασίζουν τη διατροφή τους σε αυτό το καταπληκτικό προϊόν. Αλλά και οι επιτραπέζιες ελιές, εκτός από την ξεχωριστή γεύση τους, δίνουν στον άνθρωπο μια ολοκληρωμένη τροφή από πλευράς πρωτεϊνών και λιπών.

Συντήρηση: Δεν υπάρχει θέμα συντήρησης και για τα δύο προϊόντα της ελιάς. Οι επιτραπέζιες ελιές που είναι πιο ευαίσθητες, συνήθως συντηρούνται σε άλμη και έτσι περιορίζεται σημαντικά η αλλοίωσή τους.

Πηγή: «Οδηγός καλλιεργειών» από τη σειρά «Σχολικός κήπος», έκδοση Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Ευώνυμος Οικολογική Βιβλιοθήκη, ΟΜΕ ΕΠΕ.